10 min czytania
Podsterowność i nadsterowność to pojęcia często używane w motoryzacji. Określają to, jak zachowuje się samochód w trakcie pokonywania zakrętu. Mogą również mówić o typie poślizgu, a każdy z nich wymaga innej reakcji od kierowcy. Czym jest nadsterowność i podsterowność? Co wpływa na to, że samochód może wpaść w poślizg nadsterowny i podsterowny? Jak się zachować w danej sytuacji? Dowiedz się, by podnieść własne bezpieczeństwo jazdy.
Spis treści:
Rozróżnienie między podsterownością oraz nadsterownością odgrywa kluczową rolę. Utrata panowania nad kierownicą jest bowiem stresująca, a intuicyjne korygowanie toru jazdy często bywa błędne. W awaryjnej sytuacji naturalnym odruchem jest wszak wciśnięcie hamulca lub próba mocniejszego skrętu kierownicą, co w wielu przypadkach jedynie pogłębi problem. Aby do tego nie dopuścić, warto zachować zimną krew. Sprawdź, co robić, gdy wpadniesz w poślizg nadsterowny i podsterowny.
Zjawisko podsterowności jest w codziennej jeździe popularniejsze niż nadsterowność. Wynika to z charakterystyki współczesnych aut, wyposażonych w przedni napęd. Większa masa spoczywająca na przednich kołach w połączeniu z napędem na przód sprawiają, że przednie opony zużywają się szybciej, a samochód może mieć tendencję do wyjeżdżania przodem z zakrętu. Ten rodzaj poślizgu można zauważyć zwłaszcza zimą na oblodzonej nawierzchni, ale nie tylko. Do zerwania przyczepności przednich kół może dojść również na suchym asfalcie, po przekroczeniu granicznej prędkości.
Podsterowność zachodzi wówczas, gdy przednie koła mają niewystarczającą przyczepność, aby poprowadzić samochód po łuku wyznaczonym kierownicą. Auto wypada więc na zewnątrz zakrętu, co oznacza, że obierany łuk jest szerszy niż wynikałoby z ustawienia kół. W skrajnych przypadkach podsterowność może być tak duża, że auto, zamiast skręcić, pojedzie prosto. Sytuację tę można niechcący pogorszyć, skręcając kierownicę jeszcze mocniej.
Przeczytaj też: Bezpieczeństwo bierne i czynne – co to jest, jakie są różnice i jak o nie zadbać?
Nadsterowność jest natomiast poślizgiem tylnych kół. Zjawisko to polega na tym, że tył pojazdu niejako ucieka na zewnątrz, a samochód traci swoją stabilność. W przypadku mocnego poślizgu nadsterownego, gdy nie uda się opanować kierownicy, tył pojazdu może wyprzedzić przód, co kończy się obrotem auta. Czasem przytrafia się to dopiero po skontrowaniu kierownicą i zachwianiu w drugą stronę.
Na wystąpienie nadsterowności najbardziej narażone są samochody z napędem na tylną oś. Wynika ona nie tylko z niedociążenia tylnych kół, ale również z ryzyka zerwania przyczepności po zbyt mocnym dodaniu gazu. Kontrolowany poślizg nadsterowny nazywany jest driftem i jest konkurencją w motosporcie, jednak taki manewr w ruchu ulicznym jest bardzo niebezpieczny. Nadsterowności sprzyjają trudne warunki pogodowe, np. deszcz, gołoledź lub śnieg.
Różnice pomiędzy podsterownością oraz nadsterownością wynikają z tego, która oś traci przyczepność. Podsterowność jest uślizgiem przedniej osi i wyjeżdżaniem przodu samochodu poza wyznaczony tor jazdy. W nadsterowności z kolei przednie koła zachowują przyczepność i prowadzą po obranym łuku, natomiast zrywana jest przyczepność tylnej osi.
Zanim jednak dojdzie do poślizgu, można wyczuć objawy podsterowności i nadsterowności. Pierwsze symptomy niskiej przyczepności przednich kół to opóźniona reakcja na skręt auta, a także nienaturalnie lekka praca kierownicy. Ten spadek siły, którą trzeba włożyć w obrócenie kierownicą, można wyczuć np. podczas gołoledzi. To znak, że warto zwolnić, dociążyć przednią oś i nie wykonywać zbyt gwałtownych skrętów kierownicą.
O tym, że może dojść do poślizgu nadsterownego, poinformują Cię inne zachowania samochodu. Sygnałami, że przyczepność tylnych opon jest już na wyczerpaniu, są najczęściej piski opon oraz niewielkie uślizgi tyłu pojazdu. Jeśli po pokonaniu zakrętu auto wpada w delikatne wahania i musi ustabilizować tor jazdy, najlepiej nieco zmniejszyć prędkość.
Dowiedz się więcej: Strefa zgniotu — co to jest i co warto o niej wiedzieć?
Na sposób zachowania samochodu w zakręcie ma wpływ wiele czynników. Każdy model cechuje się nieco inną tendencją, która dodatkowo może być potęgowana np. przez wersję silnikową (jednostki Diesla są zazwyczaj cięższe od benzynowych). O sposobie zachowania samochodu decydują m.in.:
Producenci samochodów starają się raczej utrzymać delikatną przewagę tendencji podsterownej. Wynika to z faktu, że poślizg tego typu jest w większości przypadków mniej niebezpieczny niż nadsterowny. Podczas uderzenia w przeszkodę przodem samochodu pasażerowie są wszak lepiej chronieni, niż w momencie, gdy auto uderzy w nią bokiem lub tyłem. Obrót auta powoduje nadsterowność, a podsterowność pozwala zachować względną stabilność.
Podsterowność i nadsterowność to zjawiska, których lepiej unikać na publicznej drodze. Kluczem do zachowania panowania nad kierownicą jest dostosowanie prędkości do warunków pogodowych, ale też utrzymanie samochodu w dobrym stanie technicznym – zwłaszcza amortyzatorów i opon. Co jednak zrobić, gdy dojdzie do poślizgu? Jak się okazuje, w obu tych przypadkach reakcja wygląda inaczej.
Nieco łatwiejsze jest wychodzenie z poślizgu podsterownego, czyli tego, w którym ucieka przód auta. Większość kierowców intuicyjnie odpuszcza pedał gazu, co przynosi pozytywny skutek w postaci dociążenia przedniej osi. Dzięki temu przednie koła odzyskują przyczepność i kierują auto w odpowiednią stronę. Można też delikatnie dohamować samochód, jednak nie gwałtownie.
Gdy wystąpi podsterowność, trzeba jednak powstrzymać się od innego odruchu, czyli od mocniejszego skręcenia kierownicą. Taka reakcja nie pomoże, a wręcz pogorszy sytuację. Aby ślizgające się przednie koła odzyskały przyczepność, najlepiej ustawić je na wprost. Dopiero gdy już zaczną się toczyć i zostaną dociążone, można wykonać skręt ponownie. Wymaga to sporej samokontroli, dlatego warto poćwiczyć reakcję np. na torze poślizgowym.
Trudniejszym zadaniem jest zazwyczaj opanowanie poślizgu nadsterownego. Gdy tył samochodu ucieka bokiem, łatwo o panikę i instynktowne wciśnięcie hamulca. Takie działanie może dodatkowo odciążyć tył i pogłębić poślizg. Aby płynnie wyjść z nadsterowności, nie należy więc hamować. W niektórych przypadkach zalecane jest też operowanie gazem, by zwiększyć przyczepność tylnej osi.
Drugim elementem, który pozwoli Ci opanować nadsterowność, jest kontra kierownicą. Należy wykonać ją w kierunku uciekającego tyłu. Tę kontrę można jednak utrzymywać tylko do momentu, w którym auto zacznie się prostować. Jeśli koła będą skręcone zbyt długo, nastąpi poślizg wtórny, w drugą stronę. Auto niczym wahadło wychyli się na drugą stronę i to z dużo większą intensywnością. W niektórych przypadkach konieczne jest więc wykonanie kilku kontr, z jednej i drugiej strony.
We współczesnych samochodach błędy kierowców są najczęściej mniej brzemienne w skutkach. Systemy stabilizacji toru jazdy wspomagają kierowcę i interweniują już po wykryciu niewielkiego poślizgu. Pomagają odzyskać panowanie nad kierownicą, a w niektórych przypadkach nie dopuszczą wręcz do jego utraty. Nie należy jednak przeceniać działania systemów ESP, ASR czy ABS, bo w skrajnych przypadkach nawet one nie poradzą sobie z ustabilizowaniem auta – mówi ekspert Q Service Castrol.
Jeśli dużo podróżujesz i często jeździsz w trudnych warunkach pogodowych, np. w terenach górskich, warto szlifować swoją technikę jazdy. Cennym doświadczeniem jest nauka wychodzenia z poślizgów na specjalnej płycie poślizgowej. Szkolenia bezpiecznej jazdy bez trudu znajdziesz w większych polskich miastach. Nadsterowność i podsterowność da się oswoić, ale wymaga to praktyki.
Polecamy artykuł: Jak bezpiecznie przewozić bagaże?
Masz wrażenie, że Twój samochód jest zbyt podsterowny lub nadsterowny? W obu przypadkach można interweniować, poprawiając charakterystykę zawieszenia. Czasem poprawę przyniesie już wymiana amortyzatorów oraz opon na nowe, ale niektóre modele aut wymagają większej interwencji. Jakie opcje masz do dyspozycji?
Jak zmniejszyć podsterowność? Przyczepność przodu zwiększysz poprzez:
Jak zmniejszyć nadsterowność? Zrobisz to poprzez:
Należy jednak mieć na uwadze, że wszelkie ingerencje w zawieszenie, szerokość felg lub profil opon wpłyną na zachowanie samochodu. Modyfikacje te nie zawsze mają pozytywne skutki. Na nieprofesjonalnych przeróbkach może ucierpieć nie tylko komfort, ale i przyczepność auta. Co istotne, często ma to miejsce po zastosowaniu sztywniejszego zawieszenia, które na nierównych drogach nie zapewni wystarczającego wybierania nierówności. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem jest więc pozostawienie fabrycznego zawieszenia, zaprojektowanego skrupulatnie przez sztab inżynierów.
Jeśli natomiast chcesz wykonać tuning zawieszenia, skontaktuj się z profesjonalnymi warsztatami, specjalizującymi się w takich przeróbkach. Doświadczony mechanik dobrze zdaje sobie sprawę z tego, co to jest podsterowność lub nadsterowność, więc nastroi zawieszenie w taki sposób, aby auto zachowywało się przewidywalnie. Serwisy modyfikujące zawieszenie samochodowe znajdziesz na stronie www.qservicecastrol.eu.
Dotychczas skupialiśmy się na cechach samochodu, ale nie można zapomnieć o wpływie kierowcy. Poślizg samochodu łatwo sprowokować niewłaściwym zachowaniem za kierownicą – gwałtownym manewrem lub niedostosowaniem prędkości do warunków na drodze. Jeśli więc widzisz na asfalcie pokrywę śnieżną lub wiesz o ryzyku wystąpienia gołoledzi, najlepszym zabezpieczeniem jest zmniejszenie prędkości.
Podczas jazdy w deszczu lub na drogach szybkiego ruchu unikaj też gwałtownych ruchów kierownicą. Omijanie przeszkody w ostatniej chwili lub agresywne ścinanie zakrętu często kończy się utratą przyczepności. Podczas jazdy autostradą nawet jedno nieostrożne szarpnięcie kierownicą może spowodować cykl poślizgów, a nawet dachowanie. Pokonując zakręty, staraj się też utrzymywać jednostajną prędkość, bez mocnego hamowania lub przyspieszania. Łatwo wówczas o zerwanie przyczepności kół, które muszą się mierzyć dodatkowo z siłą odśrodkową. Jeśli nie masz pewności, jaki jest profil zakrętu, zmniejsz prędkość, zanim skręcisz.
Te podstawowe zasady techniki jazdy w pozwolą Ci zachować bezpieczeństwo w większości sytuacji drogowych. Przypominamy jednak, że równie istotny jest stan samochodu. Jeśli Twój samochód zachowuje się niestabilnie, łatwo wpada w poślizg lub myszkuje, skontaktuj się z serwisem samochodowym. Wizytę u mechanika umówisz bezpośrednio na stronie www.qservicecastrol.eu.
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.
Przygotowane przezEksperci Q Service Castrol
