11 min czytania
Układ ESP to od wielu lat standardowy system bezpieczeństwa montowany w samochodach. Jego działanie jest przy tym tak dyskretne, że kierowca może wręcz nie zauważyć interwencji. Awaria systemu stabilizacji toru jazdy ESP może jednak sprawić, że wsparcie elektroniki zniknie. Zapobieganie poślizgom to jedna z najważniejszych ról systemów bezpieczeństwa, dlatego warto wiedzieć, co robić, gdy wystąpi awaria ESP. Jak rozpoznać i naprawić usterkę?
Spis treści:
ABS/ESP/ASR – ta trójca systemów bezpieczeństwa już na dobre zagościła w motoryzacji i coraz trudniej spotkać auto, które nie jest w nią wyposażone. O ile jednak każdy kierowca ma świadomość, jak działa ABS, to nie każdy wie, co to jest ESP w samochodzie. Nieprawidłowe działanie ESP może sprowadzić na kierowcę oraz pasażerów duże niebezpieczeństwo, dlatego warto znać charakterystykę układu. Czym właściwie jest układ stabilizacji toru jazdy, jak działa i jakie są najczęstsze awarie ESP?
Układ ESP (ang. Electronic Stability Program) to elektroniczny system odpowiadający za stabilizację toru jazdy samochodu. Jest to system bezpieczeństwa wspomagający kierowcę pojazdu. Aktywuje się m.in. podczas dynamicznego pokonywania zakrętu, przejazdu po śliskiej nawierzchni czy podczas gwałtownego omijania przeszkód. Sposób wsparcia kierowcy układ dobiera na podstawie wielu czujników mierzących parametry samochodu. Dzięki temu ryzyko poślizgu, zarówno nadsterownego, jak i podsterownego, jest mniejsze nawet o ok. 80%.
Sprawdź również: Podsterowność i nadsterowność – czym się różnią?
Po raz pierwszy system ESP pojawił się na rynku w 1995 w coupe Mercedes-Benz S600. Oryginalny system stabilizacji toru jazdy ESP był dziełem firmy Bosch i stanowił niejako rozwinięcie wprowadzonego 10 lat wcześniej systemu ABS (anti-lock braking system). Początkowo układ trafiał jedynie do aut luksusowych oraz bogatych wersji wyposażeniowych, ale obecnie stanowi podstawowe wyposażenie.
Od 1 listopada 2014 roku system ESP jest obowiązkowym wyposażeniem każdego nowego samochodu osobowego oraz użytkowego o masie do 3,5 t rejestrowanego w Unii Europejskiej. Dzięki temu zachowanie właściwego kierunku jazdy jest znacznie łatwiejsze, nawet gdy kierowca nie dostosuje prędkości do warunków na drodze.
Choć układ ESP spotykany jest we wszystkich nowych autach, nie każdy producent stosuje takie samo oznaczenie. Nazwa „ESP” jest bowiem nazwą własną firmy Bosch i tylko niektóre marki aut z niej skorzystają. Pod taką nazwą system stabilizacji toru jazdy funkcjonuje np. w autach Audi, Bentleya, Citroena, Chryslera, Jeepa, Mercedesa, Renault, Suzuki czy Volkswagena. Niektórzy producenci stosują odpowiedniki ESP, działające na podobnej zasadzie, ale nie opracowane przez firmę Bosch. Indywidualne nazwy systemu stabilizacji toru jazdy stosowane przez producentów samochodów to m.in.:
Wbrew pozorom układ ESP w samochodzie nie jest mocno rozbudowany. Choć składa się z wielu części, ważą one łącznie zaledwie ok. 2 kg. Najważniejsze elementy systemu ESP to:
Układ ESP nie jest stricte osobnym systemem – to rozwinięcie układów ABS oraz ASR, czyli tych odpowiedzialnych za przeciwdziałanie blokowaniu i uślizgowi kół. Wykorzystuje wiele wspólnych czujników i na bieżąco analizuje m.in. wychylenie kół czy ich prędkość obrotową. Dzięki temu ESP może bardzo szybko wykryć poślizg samochodu i przekazać sygnał do modulatora hydraulicznego.
Pompa wbudowana w układ hamulcowy przyhamowuje poszczególne koła, aby zapobiec obrotowi auta lub wyjechaniu poza zamierzony tor jazdy. Dzięki temu, że rozkład siły hamowania może być rozlokowany indywidualnie na każde koło, udaje się uzyskać stabilizację.
Sterownik ESP ma wpływ nie tylko na układ hamulcowy, ale i przepustnicę, dlatego w chwili wykrycia poślizgu może zmniejszyć moment obrotowy samochodu. W autach wyposażonych w DSR system bezpieczeństwa dodatkowo podpowie, jaki ruch kierownicą powinien wykonać kierowca. To duże ułatwienie zwłaszcza podczas nagłego omijania przeszkody, gdy mamy do czynienia z kilkoma następującymi po sobie poślizgami i niezbędne jest wykonanie kontry.
Współpraca wszystkich sensorów pozwala na bieżąco analizować położenie samochodu. Podczas spokojnej jazdy system ESP nie interweniuje, dlatego też wielu kierowców nigdy nie doświadczyło działania układu. Awaria systemu stabilizacji toru jazdy może być więc wykryta dopiero w momencie wpadnięcia pojazdu w poślizg, gdy sterownik spróbuje skorygować położenie auta. Co prawda, układ ESP wyposażony jest w niezbędną procedurę autodiagnostyczną, generującą informację o błędzie, ale czasem mankamenty są na tyle niewielkie, że może to umknąć komputerowi.
Przeczytaj również: Bezpieczeństwo bierne i czynne – co to jest, jakie są różnice i jak o nie zadbać?
O nieprawidłowym działaniu stabilizacji toru jazdy informuje żółta kontrolka na desce rozdzielczej. Może mieć postać napisu (np. ESC off, DSC, ESP) lub ikonki samochodu z falistymi śladami opon. Awarię należy podejrzewać, gdy pali się ona ciągle. Gdy miga, informuje o tym, że układ ESP właśnie wykrył poślizg samochodu i interweniuje.
Czym może być spowodowana awaria ESP?
Trzeba też pamiętać, że awaria systemu stabilizacji toru jazdy może mieć zupełnie inny wymiar. Wszystkie podzespoły mogą wszak być w pełni sprawne, ale mimo to ESP będzie wówczas reagowało nieadekwatnie. Ma to miejsce w sytuacji, gdy to usterka innych podzespołów wpływa na błędny odczyt czujników. Może tak się zdarzyć, chociażby wtedy, gdy opony, zawieszenie lub części układu hamulcowego są uszkodzone lub zużyte.
W przypadku zauważenia jakichkolwiek oznak nieprawidłowej aktywności układu ESP warto więc zgłosić się do mechanika. Interwencja układu w aucie z uszkodzonym zawieszeniem, nierównomiernie zużytym bieżnikiem opon lub zapieczonymi zaciskami hamulców może spowodować wręcz dodatkowe niebezpieczeństwo.
Podstępność usterki ESP tkwi w tym, że często jest ona… niezauważalna. Auto wszak jeździ i prowadzi się tak samo, jak wcześniej. Trzeba mieć wszak na uwadze, że system ESP interweniuje tylko w awaryjnych sytuacjach i nie wpływa na działanie silnika, skrzyni biegów czy układu hamulcowego podczas zwykłej, codziennej jazdy. Dopiero w momencie utraty przyczepności da znać o sobie awaria systemu stabilizacji toru jazdy.
Jak naprawić uszkodzone ESP? W wielu przypadkach wystarczy wymienić czujnik koła lub czujnik TMPS, a także skasować podstawowe błędy. Czasem naprawa ograniczy się do wymiany kabla lub poprawy złącza. Mimo to od razu najlepiej udać się do profesjonalnego serwisu. Poszukiwanie wadliwego czujnika może być uciążliwe, a wymiana ich na ślepo nie ma najmniejszego sensu. Uwaga! Czujniki najczęściej nie podlegają wymianie i należy wymienić je na nowe, nieużywane. Wyjątkiem jest powierzchowne zanieczyszczenie czujnika.
Sprawdź też: Awaria wspomagania kierownicy – objawy, przyczyny i sposoby naprawy
Dodatkowo wykrycie niektórych usterek wymaga podłączenia do specjalistycznego komputera diagnostycznego, wyposażonego w dedykowane przez producenta oprogramowanie. Własnoręczna próba korygowania działania sterownika może zakończyć się jego uszkodzeniem. Ocena wiarygodności sygnałów zbieranych i przetwarzanych przez komputer sterujący wymaga wiedzy i doświadczenia. Warto więc pamiętać o kalibracji nowych czujników.
ESP to jeden z najważniejszych systemów bezpieczeństwa montowanych w samochodzie. Skutki utraty panowania nad kierownicą bywają tragiczne, dlatego każdą usterkę trzeba usunąć niezwłocznie. Tym bardziej, że uszkodzenie zaledwie jednego czujnika jest w stanie dezaktywować nie tylko ESP, ale i ABS oraz ASR. Kierowca przyzwyczajony do jazdy ze wsparciem ze strony elektronicznych systemów stabilizacji może nie zareagować odpowiednio, gdy auto wpadnie w poślizg. Z tego samego powodu należy rozważnie korzystać z opcji dezaktywacji ESP – wyjaśnia ekspert Q Service Castrol.
Dezaktywowanie systemów ESP oraz ASR w wielu autach jest możliwe, choć oczywiście nierekomendowane. Jazda bez włączonych układów stabilizacji toru jazdy oraz kontroli trakcji mocno obniża poziom bezpieczeństwa. Dlaczego jednak kierowcy próbują to robić? Najczęstszym powodem jest chęć wprowadzenia auta w kontrolowany poślizg, np. na torze wyścigowym. System ESP jest na tyle skuteczny, że nawet usilne próby wyprowadzenia samochodu z równowagi mogą mu nie podołać. Niektórzy twierdzą też, że chwilowe wyłączenie ESP może pomóc podczas wyjechania z zaspy lub błota. W takim przypadku trzeba jednak pamiętać o tym, by włączyć elektroniczny system bezpieczeństwa niezwłocznie po ruszeniu z miejsca.
Jeśli spotka Cię awaria stabilizacji toru jazdy lub też uważasz, że ESP w Twoim samochodzie nie działa prawidłowo, od razu umów się na wizytę w serwisie. Profesjonalną diagnostykę układu ESP wykonasz w jednym z serwisów Q Service Castrol. Sprawdź termin na stronie www.qservicecastrol.eu i zadbaj o bezpieczeństwo własne oraz pasażerów.
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.
Przygotowane przezEksperci Q Service Castrol
