Wyprzedzanie według przepisów – jak to zrobić? Najczęstsze błędy kierowców

Wyprzedzanie to jeden z najbardziej niebezpiecznych manewrów w ruchu drogowym. Możliwość jego wykonania zależy w dużej mierze od sytuacji na drodze, ale i przepisów. Czasami to nie drogowcy zabronią wyprzedzania znakiem, a zakaz będzie sformułowany przez ogólne przepisy. Znasz je wszystkie?

Spis treści:

• Definicja manewru wyprzedzania
• Czym, według kodeksu drogowego, różni się wyprzedzanie od wymijania i omijania?
• Czy można wyprzedzać z prawej strony?
• Gdzie obowiązuje zakaz wyprzedzania pojazdów?
• Wyprzedzanie na autostradzie a ciężarówki
• Ile kierowca dostanie mandatu za wyprzedzanie?

Wyprzedzanie na skrzyżowaniu, ale także przejściu dla pieszych czy rowerzystów oznacza potencjalne, ale mimo wszystko realne zagrożenie dla bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego. Do znudzenia warto zatem przypominać podstawowe zasady. Kierowcy muszą wiedzieć kiedy i jak ten manewr wykonać.

Definicja manewru wyprzedzania

Prawna definicja manewru wyprzedzania została zapisana w art. 2 pkt 28 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zapis ten mówi o tym, że jest to „przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub uczestnika ruchu poruszającego się w tym samym kierunku”. Na czym polega wyprzedzanie? Będzie to zatem zarówno wykonanie manewru z konieczną zmianą pasa ruchu np. na przeciwległy lewy pas, jak i szybsza jazda pasem lewym, gdy pasem prawym wolno porusza się inny pojazd.

Co do zasady wyprzedzanie jest dozwolone z lewej strony. Choć w przepisach nie brakuje wyjątków od tej zasady. Więcej na ich temat w kolejnej części materiału.

Według art. 24 ust. 1 ustawy PoRD wyprzedzanie to manewr, który wymaga od kierowcy:

• upewnienia się, że dostateczne miejsce do wyprzedzania bez utrudnienia komukolwiek ruchu,
• posiadania dobrej widoczności,
• upewnienia się, że kierujący, jadący za nim, nie rozpoczął wyprzedzania, nawet jeżeli znalazł się w martwym polu samochodu,
• upewnienia się, że kierujący, jadący przed nim na tym samym pasie ruchu, nie zasygnalizował zamiaru wyprzedzania innego pojazdu, zmiany kierunku jazdy lub zmiany pasa ruchu.

Czym, według kodeksu drogowego, różni się wyprzedzanie od wymijania i omijania?

Pojęcia pojawiające się w tytule tego działu często są stosowane przez kierowców zamiennie. To jednak poważny błąd. Oznaczają bowiem trzy różne zjawiska drogowe. Omijanie to bowiem „przejeżdżanie (przechodzenie) obok nieporuszającego się pojazdu, uczestnika ruchu lub przeszkody”. Wymijanie natomiast oznacza „przejeżdżanie (przechodzenie) obok pojazdu lub innego uczestnika ruchu poruszającego się w przeciwnym kierunku”.

Czy można wyprzedzać z prawej strony?

Art. 24 ust. 10 ustawy PoRD mówi o tym, że wyprzedzanie z prawej strony jest dozwolone przede wszystkim wtedy, gdy:

• mówimy o jezdni jednokierunkowej, która posiada więcej niż jeden pas ruchu. Musi być ona oznakowana znakiem D-3 „droga jednokierunkowa”.
• mówimy o jezdni dwukierunkowej, jeżeli co najmniej dwa pasy ruchu na obszarze zabudowanym lub trzy pasy ruchu poza obszarem zabudowanym przeznaczone są do jazdy w tym samym kierunku. Co ważne, kluczowym czynnikiem jest tu fakt wyznaczonych pasów ruchu.

Kolejny wyjątek dotyczy wyprzedzania pojazdów szynowych. Je również należy wyprzedzać z prawej strony, chyba że położenie torów uniemożliwia takie wyprzedzanie. Z prawej strony można wyprzedzić też pojazd, który sygnalizuje zamiar skręcenia w lewo.

Gdzie obowiązuje zakaz wyprzedzania pojazdów?

Typowym przykładem miejsca, w którym zgodnie z przepisami kierowca wyprzedzić nie może, jest oczywiście jezdnia, przy której drogowcy ustawili znak B-25 „zakaz wyprzedzania”. Dodatkowy katalog lokalizacji wskazuje jednak art. 24 ust. 7 ustawy PoRD. Legislatorzy wyznaczyli zakaz również:

• przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia,
• na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi
• na skrzyżowaniu, z wyjątkiem skrzyżowania o ruchu okrężnym lub na którym ruch jest kierowany (nie ma sygnalizacji świetlnej).

Miejscem z ograniczoną możliwością wyprzedzania jest także jezdnia, na której namalowana jest podwójna ciągła. Poza tym należy się powstrzymać od wyprzedzania pojazdu na przejściu dla pieszych lub przejeździe dla rowerzystów, na którym ruch nie jest kierowany. I co ważne, zakaz ten dotyczy przejść dla pieszych i bezpośrednio przed nimi.

Wyprzedzanie na autostradzie a ciężarówki

Nowelizacja przepisów z 1 lipca 2023 r. wprowadziła odgórny zakaz wyprzedzania przez ciężarówki na trasach szybkiego ruchu – dotyczy zatem dróg ekspresowych i autostrad. Ten bezwzględnie obowiązuje w przypadku, w którym trasa taka składa się tylko z dwóch pasów ruchu wyznaczonych w danym kierunku. Jeżeli pasy są trzy, ciężarówka może wyprzedzić pasem środkowym. Nie może wjechać natomiast na lewy.

Złamanie powyższego zakazu oznacza karę. Kierujący pojazdem ciężarowym dostanie 1000 zł mandatu. Otrzyma również 8 punktów karnych na drodze z dwoma pasami ruchu i 6 punktów karnych na trasie z trzema pasami ruchu. To kolejna z nowych sankcji, zaraz obok kar z systemu wizyjnego e-TOLL, które zostały wprowadzone dla kierowców ciężarówek w ostatnich latach.

Ile kierowca dostanie mandatu za wyprzedzanie?

Nieprawidłowe wyprzedzanie może się wiązać z wysokim mandatem. Grzywna przewidziana przez taryfikator mandatów zazwyczaj wynosi 1000 zł i jest uzupełniona 10 punktami karnymi. Taka sankcja grozi m.in. za wyprzedzanie:

• przy dojeżdżaniu do wierzchołka wzniesienia,
• na zakręcie oznaczonym znakami ostrzegawczymi,
• na skrzyżowaniu,
• uprzywilejowanego na obszarze zabudowanym,
• na przejeździe dla rowerzystów i bezpośrednio przed nim,
• na przejeździe kolejowym i bezpośrednio przed nim,
• za znakiem zakazu.

Na tym jednak lista kar się nie kończy, bo kierowca decydujący się na wyprzedzanie na przejściu dla pieszych lub bezpośrednio przed nim dostanie już 1500 zł mandatu i 15 punktów karnych, a wyprzedzanie pojazdu z niewłaściwej strony oznacza 1000 zł mandatu i 8 punktów karnych. Czasami na grzywnę może zasługiwać także kierujący pojazdem wyprzedzanym. Otrzyma on 350 zł i 6 punktów karnych za zwiększanie prędkości.