10 min czytania
O konieczności wymiany klocków i tarcz hamulcowych wie niemal każdy kierowca. Elementem, o którym łatwo jednak zapomnieć, jest sam zacisk hamulcowy. Od jego stanu zależy skuteczność hamowania, a nieprawidłowo działające jarzmo hamulca może doprowadzić do niebezpiecznej sytuacji na drodze. Za co odpowiada jarzmo zacisku i czym objawia się jego awaria?
Spis treści:
Skuteczność współczesnych układów hamulcowych nie ogranicza się jedynie do siły hamowania. Ogromne znaczenie ma również szybkość i precyzja działania hamulców. Jest to ważne zwłaszcza podczas interwencji elektronicznych systemów, które zapobiegają blokowaniu kół oraz przeciwdziałają poślizgom. Po aktywacji ABS czy ESP tarcze hamulcowe mogą być zaciskane w krótkiej chwili nawet kilkadziesiąt razy, dlatego każdy element musi działać poprawnie.
Stan układu hamulcowego ma również wpływ na komfort jazdy. Dźwięki dobiegające z okolicy kół mogłyby być niepokojące lub irytujące, dlatego producenci przykładają dużą uwagę, aby klocki hamulcowe nie piszczały podczas hamowania. To samo dotyczy drgań, stuknięć czy szarpnięć. Jarzmo zacisku odgrywa tutaj bardzo ważną rolę.
Jarzmo hamulca to metalowy element układu hamulcowego, który wraz z zaciskiem hamulcowym odpowiada za prowadzenie klocków hamulcowych. Wewnątrz zamontowanego na stałe jarzma znajdują się prowadnice, po których wsuwa się i wysuwa zacisk hamulcowy, w którym to zamontowany jest jeden z klocków. Drugi klocek zamontowany jest bezpośrednio w jarzmie.
Dlaczego jarzmo zacisku jest także ważne? Przede wszystkim od jego stanu zależy to, jak precyzyjnie będą prowadzone klocki hamulcowe. Jarzmo wraz z zaciskiem odpowiadają za to, czy cała powierzchnia klocka jest dociskana równomiernie. To niezbędne, aby zapewnić maksymalną siłę tarcia oraz równomierne zużycie okładziny ciernej. Oprócz tego jarzmo hamulcowe musi umożliwiać jednakową siłę docisku obu klocków hamulcowych.
Przeczytaj również: Zapowietrzony układ hamulcowy – objawy i przyczyny
Od jarzma hamulcowego w dużej mierze uzależnione jest też to, z jaką szybkością będzie mógł reagować hamulec. Liczy się wszak nie tylko szybkość docisku, ale i odpuszczania klocków. Zużyte, zardzewiałe lub zabrudzone jarzmo może mieć z tym problem, a skrajnych sytuacjach klocek wcale nie wróci na swoje miejsce.
Wykonane z bardzo odpornego metalu jarzmo zacisku jest elementem, który raczej nie podlega deformacjom, pęknięciom lub innym podobnym uszkodzeniem. Problemy trapiące zacisk hamulcowy to raczej korozja i podatność na zabrudzenie. Hamulce samochodu muszą mierzyć się z błotem, piachem, wodą czy solą drogową, a dodatkowo rozgrzewane są do bardzo wysokich temperatur. Sprawia to, że już po kilku latach mogą pojawić się pierwsze problemy z działaniem zacisku. Po czym poznać, że jarzmo hamulcowe wymaga interwencji?
Widoczne gołym okiem ślady rdzy powinny zapalić w głowie czerwoną lampkę. Często jest to korozja powierzchowna, nie wpływająca na działanie zacisku, jednak warto to skontrolować podczas serwisu hamulców. Być może rdza obecna jest również w prowadnicach. Ewidentnym sygnałem, że zacisk nie działa prawidłowo, jest rdza na tarczach hamulcowych. Jeśli widnieje w miejscu styku klocka z tarczą i nie znika po jeździe autem, świadczy to o tym, że ten hamulec nie działa.
Niepokojącym objawem jest też ściąganie samochodu, które może wystąpić zarówno podczas hamowania, jak i jazdy bez wciśniętego hamulca. W pierwszym przypadku świadczy o nierównomiernej sile hamulców. Można to zweryfikować na hamulcomierzu, czyli rolkach hamulcowych używanych m.in. w trakcie przeglądu okresowego auta. Warto pamiętać, że rozbieżności w sile hamowania kół jednej osi, skutkują negatywnym wynikiem badania.
Jeśli natomiast auto ściąga na bok w trakcie jazdy, przyczyna również może leżeć w nieprawidłowo działającym jarzmie. W tym przypadku można podejrzewać zapieczony zacisk, który nie odciąga klocków hamulcowych od tarczy. Dzieje się tak w momencie, gdy prowadnice zacisku są brudne lub zatarte.
Konsekwencją dłuższej jazdy z zapieczonym hamulcem jest możliwość przegrzania tarcz hamulcowych. Ciągły docisk okładzin jest w stanie rozgrzać tarczę hamulcową do czerwoności. Pierwszym symptomem świadczącym o nieprawidłowościach jest ściąganie samochodu na jedną stronę, ale z czasem może pojawić się też nieprzyjemny zapach, a nawet dym. Aby tego uniknąć, warto regularnie kontrolować temperaturę tarcz hamulcowych, zarówno po krótszych, jak i dłuższych trasach.
Kolejnym objawem, który występuje w razie awarii jarzma hamulcowego, jest nierównomierne zużycie klocków. Różnice mogą wystąpić pomiędzy dwoma klockami – wewnętrznym i zewnętrznym, jak i w obrębie jednego klocka. Uszkodzenie jednej z prowadnic często skutkuje zużyciem tylko jednej części okładziny.
O stanie jarzma hamulcowego wiele mogą powiedzieć odgłosy wydobywające się w trakcie hamowania. Oprócz oczywistego objawu, czyli pisku klocków hamulcowych, warto zwrócić uwagę także na stuknięcia. Pojawiają się po wciśnięciu hamowania, ale też ruszania samochodu. Jeśli w momencie ruszenia z miejsca słyszysz głuche puknięcie z okolic hamulców, może odpowiadać za nie zapieczony zacisk.
Dowiedz się więcej: Stuki w zawieszeniu – poznaj najczęstsze przyczyny!
Choć miękki lub gąbczasty pedał hamulca wskazuje raczej na obecność powietrza w układzie hamulcowym, w niektórych przypadkach może być efektem zużycia jarzma hamulcowego. Wówczas bezpośrednią przyczyną są luzy w układzie. Zazwyczaj towarzyszą temu odgłosy oraz drgania.
Każda awaria układu hamulcowego jest potencjalnie niebezpieczna i jarzmo hamulcowe nie jest tu wyjątkiem. Pomijając tak jednoznaczne usterki, jak pęknięcie czy urwanie jarzma, również inne mankamenty mogą generować ryzyko. Sporym zagrożeniem związanym z nieprawidłowo działającym jarzmem jest przegrzanie tarczy hamulcowej. Stałe ocieranie klocka o tarczę hamulcową podczas długich tras jest w stanie doprowadzić do zniszczenia tarcz oraz okładzin.
Jest to niebezpieczne także z innego powodu. Rozgrzana do czerwoności tarcza może się odkształcić i nagle zablokować koło. Zaklinowanie przegrzanego koła nie jest tak nieprawdopodobne, jak mogłoby się wydawać. Oczywiście wcześniej niesprawne jarzmo hamulca da o sobie znać kilkoma innymi objawami, np. nieprzyjemnym zapachem lub ściąganiem auta, ale łatwo to przegapić.
Elementy jarzma i zacisku należą do wytrzymałych i najczęściej wytrzymują cały okres użytkowania auta. Żywotność jarzma hamulcowego mogą skrócić jednak takie czynniki jak:
Stopy metali, z których wykonuje się jarzma i zaciski są bardzo wytrzymałe, jednak dość podatne na korozję. I to właśnie rdza stanowi największe zagrożenie dla popranego działania elementów. W szczególności dotyczy to tulejek i prowadnic, które odpowiadają za prowadzenie klocków hamulcowych. Jeśli te są brudne, suche lub zapieczone, hamulce nie mogą działać prawidłowo.
Aby nie dopuścić do awarii zacisku i jarzma, warto poświęcić im odrobinę czasu podczas wymiany klocków hamulcowych. W niektórych warsztatach pomija się etap czyszczenia, kontroli i konserwacji jarzma, co jest błędem. Założenie nowych klocków na starych prowadnicach w wielu przypadkach kończy się momentalnym uszkodzeniem nowych okładzin.
Profesjonalna wymiana klocków i tarcz powinna więc uwzględniać założenie nowego zestawu montażowego, czyli prowadnic wraz z blaszkami tłumiącymi drgania i kasującymi luzy. Wpływa to na płynność oraz kulturę pracy hamulców. Pisk lub drgania klocków często wynikają z użycia starych blaszek, lub nawet z pominięcia ich montażu.
Wiele usterek jarzma hamulcowego da się w prosty sposób usunąć. Potrzebna jest do tego jedynie podstawowa wiedza z zakresu mechaniki samochodowej. Jeśli jednak nie czujesz się na siłach, zleć naprawę profesjonalistom. W przypadku układu hamulcowego nie ma miejsca na błędy. W jaki sposób zregenerować jarzmo hamulca?
Koszt naprawy jarzma uzależniony jest w głównej mierze od ceny części.
Uwaga! Przy okazji skontroluj grubość tarcz hamulcowych. Jeśli widać na nich wyraźny rant, należy je już wymienić. To samo musisz zrobić, gdy tarcza jest mocno skorodowana. Po wielu miesiącach jazdy z uszkodzonym jarzmem hamulca korozja jest zazwyczaj zaawansowana i mogłaby uszkodzić nowe klocki hamulcowe. Nie zawsze da się to wyszlifować. Grubość tarczy hamulcowej sprawdzisz za pomocą suwmiarki, a minimalna wartość jest najczęściej o 2 mm mniejsza niż wartość nominalna, czyli szerokość nowej tarczy hamulcowej.
– wyjaśnia ekspert Q Service Castrol.
W większości przypadków zarówno zacisk hamulcowy, jak i jarzmo, da się odrestaurować. Są to nieskomplikowane elementy, które wymagają zazwyczaj jedynie oczyszczenia, nasmarowania i zamontowania nowego zestawu naprawczego. Jeśli jednak luzy są zbyt duże lub po zeszlifowaniu korozji zacisk nie działa tak precyzyjnie, warto wymienić element na nowy. Co ważne, należy to zrobić na obu kołach jednej osi.
Oznaki nieudanej regeneracji może dać sam samochód. Odczuwalne podczas jazdy drgania czy szarpnięcia w trakcie hamowania często świadczą o tym, że jarzmo hamulcowe wymaga już wymiany. Zaobserwować można też piszczenie hamulców oraz niepewny sposób hamowania, np. skokowy lub wpływający na tor jazdy samochodu. Jeśli dopiero co zregenerowałeś jarzmo hamulca, objawy podobne do powyższych nie powinny występować. Diagnoza usterek układu hamulcowego bywa żmudna, dlatego najlepiej powierzyć ją specjalistom. Dysponują oni odpowiednimi narzędziami oraz maszynami, które są w stanie szybko zweryfikować problemy. Oprócz wspomnianego wcześniej hamulcomierza jest to chociażby czujnik zegarowy, pozwalający wykryć skrzywienie tarczy hamulcowej. Wizytę w serwisie umówisz poprzez stronę www.qservicecastrol.eu.
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.
Przygotowane przezEksperci Q Service Castrol
