11 min czytania
Słyszysz nieprzyjemne dźwięki podczas ruszania samochodem? Za charakterystyczne terkotanie często odpowiada uszkodzony przegub. Objawy usterki mogą ukazywać się również w trakcie jazdy, w zależności od tego, czy uszkodzony został przegub zewnętrzny czy wewnętrzny. Jak wygląda diagnostyka awarii przegubu i z czego wynikają problemy? Sprawdź, jakie są objawy uszkodzonego przegubu oraz jak je rozpoznać.
Spis treści:
Przeniesienie momentu napędowego silnika na koła nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać. Układ napędowy musi wszak uwzględniać pracę zawieszenia, a w autach z przednim napędem – skręt kół. Praca kół w różnych płaszczyznach sprawia, że półosi napędowych nie da się zamontować na sztywno – wymagają one zastosowania sprzęgieł pozwalających na odpowiednie wychylenia. Stąd też w samochodach ważną rolę odgrywają przeguby, które umożliwiają przeniesienie napędu pomiędzy skrzynią biegów a kołami skrętnymi.
Za co odpowiada przegub napędowy i czym właściwie jest? Stosowane w samochodach osobowych przeguby to elementy konstrukcyjne półosi napędowej, odpowiadające za przeniesienie momentu obrotowego. Są to najczęściej sprzęgła równobieżne (homokinetyczne), a zatem pozwalające na zachowanie takiej samej prędkości obrotowej na wyjściu, jak na wejściu. Dzięki temu podczas skrętu kierownicą możliwe jest ciągłe i równomierne rozpędzanie samochodu. Duży zakres pracy przegubu pozwala na pracę koła w wielu płaszczyznach.
Przeguby samochodowe dzielą się na wewnętrzne oraz zewnętrzne. Ten pierwszy znajduje się tuż przy skrzyni biegów, natomiast drugi jest umiejscowiony przy zwrotnicy koła. Charakterystyka uszkodzeń każdego z nich jest nieco inna, dlatego rodzaj drgań może pomóc rozpoznać uszkodzony przegub. Objawy te często występują w innych momentach, co również bywa pomocne w diagnostyce układu. Ważnym elementem przegubów napędowych jest gumowa osłona zwana manszetą, która chroni przez zanieczyszczeniem łożysk oraz wyciekiem smaru. Pęknięcie lub rozwarstwienie elastycznej osłony jest w stanie doprowadzić w krótkim czasie do uszkodzenia podzespołu.
W autach o dużej mocy, wysokim momencie obrotowym lub wyposażonych w silnik Diesla stosuje się również elementy kompensacyjne, niwelujące drgania i szarpnięcia silnika. Są to najczęściej trójramienne przeguby owalne z kompensacją wzdłużną. Najczęściej stosowane rodzaje przegubów w autach osobowych to przeguby kulowe Birfielda, Weissa i Rzeppa. Przegub Birfielda jest najpowszechniejszy, a jego zaletą jest bardzo duży kąt załamania, wynoszący nawet do 50 stopni.
Przeczytaj również: Uszkodzony wahacz – objawy. Czy można jeździć z uszkodzonym wahaczem?
Choć o przegubach napędowych mówi się głównie w kontekście aut przednionapędowych, występują one również w autach z klasycznym, tylnym napędem. W tym przypadku przeguby jednak nie odpowiadają za skręt samochodu – ich rolą jest jedynie umożliwienie resorowania kół. W autach tylnonapędowych przeguby umieszczone są pomiędzy skrzynią oraz mostem napędowym. Są to tzw. krzyżaki wału, które pozwalają na ruch tylnego zawieszenia względem skrzyni biegów.
Dodatkowo stosuje się przeguby wewnętrzne, zamontowane przy moście napędowym, umożliwiające wychylenie sztywnych półosi, a także przeguby zewnętrzne przy kołach. Podlegają one jednak znacznie mniejszym przeciążeniom niż przeguby w autach przednionapędowych. Półosie z tylko jednym przegubem są rzadko spotykane i mocno ograniczają ruchomość koła.
Uszkodzony przegub przez długi czas może nie dawać objawów zużycia. Luzy w układzie bywają wszak kompensowane przez dużą ilość smaru, a nawet przez zabrudzenia dostające się przez nieszczelną osłonę elastyczną. Z czasem jednak problemy wychodzą na jaw, a objawiają się typowymi oznakami zużycia części mechanicznych, np.:
Oznaki usterki mogą się jednak różnić, w zależności od tego, czy źródłem problemu jest przedni czy tylny uszkodzony przegub. Objawy z powyższej listy wskazują najczęściej na awarię lub wyeksploatowanie przegubu zewnętrznego, znajdującego się przy kole. To on podlega największym obciążeniom i jest najbardziej narażony na usterkę. Jak upewnić się, który z przegubów rzeczywiście generuje drgania lub hałasy?
Najbardziej charakterystycznym symptomem uszkodzenia lub zużycia przegubu jest głośne terkotanie. Pojawia się ono w trakcie ruszania z miejsca na skręconych kołach, np. podczas włączania się do ruchu lub manewrowania na parkingu. Objawowi temu towarzyszą drgania przenoszone na kierownicę. Świadczy to o nadmiernych luzach w przegubie zewnętrznym, czyli tym umieszczonym przy kole.
Początkowo dźwięki mogą pojawiać się tylko podczas dynamicznych startów oraz przy maksymalnym wychyleniu koła, jednak z czasem problem się nasila. Jeśli więc za problemy z przekazywaniem napędu odpowiada uszkodzony przegub wewnętrzny, objawy nie ustaną samoczynnie i najlepiej od razu udać się do mechanika.
O mankamentach przegubu wewnętrznego informują nieco inne sygnały. W tym przypadku dominującym objawem są silne drgania odczuwalne podczas przyspieszania. Co ważne, pojawiają się nie tylko podczas skrętu, ale i jazdy na wprost. Im większy moment obrotowy silnika, tym większy problem generują luzy w przegubach wewnętrznych. Zużycie przegubów znajdujących się przy skrzyni biegów jest jednak wolniejsze niż zewnętrznych, ulokowanych przy kołach.
Współczesne przeguby napędowe wykonane są z bardzo wytrzymałych materiałów i pozwalają na osiągnięcie wysokich przebiegów. W wielu przypadkach wytrzymują cały okres użytkowania samochodu. Warunkiem poprawnej pracy jest jednak skuteczna ochrona przed zabrudzeniami. Jedną z najczęstszych przyczyn usterek jest przedostanie się do wewnątrz kurzu, błota i innych zanieczyszczeń, które działają na bieżnie niczym papier ścierny. Z tego niezwykle ważne jest, aby kontrolować stan gumowych manszet. Jeśli są uszkodzone lub sparciałe, najlepiej wymienić je na nowe. To nieduży koszt, a może uchronić Cię przed poważniejszą usterką.
Żywotność przegubów napędowych uzależniona jest także od stylu jazdy oraz mocy samochodu. Auta z silnikiem generującym bardzo wysoki moment obrotowy siłą rzeczy są bardziej narażone na usterki przegubów. Dotyczy to zwłaszcza samochodów tuningowanych, w których fabrycznie zastosowano przeguby dostosowane do znacznie niższego momentu. Jeśli planujesz więc zwiększenie mocy silnika, warto upewnić się, czy pozostałe elementy, np. przeguby, skrzynia biegów czy sprzęgło, są w stanie sprostać dodatkowym obciążeniom.
Jeśli natomiast chodzi o styl jazdy, najbardziej destrukcyjne są dynamiczne przyspieszenia na skręconych kołach. Przeguby zużywają się wszak najmocniej wówczas, gdy koła podlegają dużym wychyleniom. W skrajnych przypadkach o próbie szybkiego startu przegub może się całkiem rozsypać. Szkodliwe dla układu są też bardzo gwałtowne wciśnięcia pedału gazu, generujące sporą siłę skrętną półosi napędowej.
Dowiedz się więcej: Uszkodzone łożysko koła – objawy, przyczyny, postępowanie
Stuki lub drgania pochodzące z okolic przegubów napędowych nie muszą jeszcze świadczyć o uszkodzeniu elementu. Czasem przyczyną niepokojących dźwięków jest jedynie brak smaru. Jeśli elementy przegubu są w dobrym stanie i nie zostały zatarte, po uzupełnieniu środka smarnego i wymianie osłony wszystko powinno wrócić do normy.
Niestety, w większości przypadków terkotanie zewnętrznego przegubu kończy się wymianą lub naprawą elementów. Przeguby zewnętrzne podlegają bardzo dużym naprężeniom w trakcie jazdy, dlatego zaleca się ich wymianę. Po zastosowaniu oryginalnego elementu lub wysokiej jakości zamiennika kierowca zyskuje spokój na długi czas. Regeneracja rekomendowana jest głównie w przypadku przegubów wewnętrznych, w których jest w stanie przywrócić wystarczające parametry. Obejmuje ona nie tylko sam przegub, ale i całą półoś. W niektórych przypadkach to wygięta półoś może generować drgania przyczyniające się do szybszego zużycia przegubów.
Polecamy artykuł: Wyważanie kół – czym jest i jak często należy je wykonywać?
Jak ocenić stan przegubu? O konieczności wymiany świadczą takie objawy jak:
Podczas wymiany przegubu należy również ocenić stan wielowypustu półosi. Cały proces wymiany nie jest skomplikowany, ale wymaga fachowej oceny, dlatego najlepiej powierzyć auto profesjonalistom. Zwłaszcza że podczas naprawy przegubu wewnętrznego niezbędne jest spuszczenie i uzupełnienie oleju w skrzyni biegów.
Wymiana przegubów napędowych wymaga sporej wiedzy, a także dostępu do specjalistycznych narzędzi, np. do ściągania ich z półosi, zaciskania metalowych obejm czy nabijania nowego przegubu. Niedoświadczona osoba może mieć również problem z oceną stanu przegubu, a nawet poprawną aplikacją smaru. Kolejność zakładania podkładek oporowych, pierścieni zabezpieczających czy tulei ograniczających ruchomość przegubu jest bardzo ważna, więc nawet drobna pomyłka może mieć poważne skutki – mówi ekspert Q Service Castrol.
Absolutnym minimum, by zadbać o przeguby napędowe, jest kontrola gumowych osłon. Warto to robić podczas sezonowej wymiany kół, naprawy hamulców czy okresowych przeglądów technicznych. To bowiem zsunięcie się lub pęknięcie manszety jest największym zagrożeniem dla podzespołu. Podczas wymiany osłony należy usunąć stary smar i nałożyć nowy – nigdy nie wiadomo, ile zabrudzeń dotarło do środka.
Równie istotny jest styl jazdy samochodem. Warto unikać przede wszystkim:
Zachowując powyższe wskazówki, możesz znacznie przedłużyć żywotność zarówno przegubów, jak i innych elementów układu napędowego. Nie chodzi jednak o jazdę powolną lub pozbawioną dynamiki. Liczy się raczej jej płynność i unikanie niepotrzebnych szarpnięć oraz przeciążeń. Zwłaszcza wtedy, gdy już dostrzegasz pierwsze objawy defektu lub nadmiernych luzów.
Podejrzewasz, że w Twoim aucie jest uszkodzony przegub? Objawy początkowo bywają trudne do wychwycenia, ale z czasem stają się bardzo dokuczliwe. Skrzypiący lub terkotający przegub napędowy jest nie tylko irytujący, ale może realnie wpłynąć na bezpieczeństwo jazdy. Niewłaściwie działający elementu utrudni ruszanie z miejsca, a w niektórych scenariuszach płynne włączenie się do ruchu może okazać się niemożliwe. Inna sprawa, że luzy w łożysku bardzo szybko narastają i z czasem Twój samochód może sprawnie ruszać tylko wówczas, gdy koła są skierowane na wprost. Długotrwałe bagatelizowanie takiej usterki może doprowadzić do bardzo niebezpiecznej sytuacji, w której to przegub rozsypie się podczas próby nagłego przyspieszenia. Wówczas jedynym ratunkiem będzie hol lub laweta.
Jeśli zauważasz objawy usterki przegubu w swoim aucie, nie zwlekaj naprawą. Utrudnione manewrowanie samochodem i nieprawidłowe przekazywanie momentu obrotowego to mankamenty, który nie należy tolerować. Przegląd oraz naprawę przegubu wykonasz w jednym z serwisów Q Service Castrol. Najbliższą placówkę znajdziesz na stronie www.qservicecastrol.eu.
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.
Przygotowane przezEksperci Q Service Castrol
