10 min czytania
Bezterminowe prawo jazdy to już przeszłość. Obowiązkowa wymiana prawa jazdy dotyczy wszystkich kierowców w Polsce, włącznie z tymi, którzy otrzymali uprawnienia przed 19 stycznia 2013 roku. Do kiedy trzeba wymienić prawo jazdy? Ile kosztuje wymiana prawa jazdy? Gdzie i jak wymienić prawo jazdy? Dowiedz się, jak wygląda wymiana prawa jazdy w praktyce.
Spis treści:
Przez wiele lat prawa jazdy wydawane były bezterminowo. Oznacza to, że po zdaniu egzaminu kierowca nie musiał wymieniać dokumentu, a uprawnienia były ważne dożywotnio. Wyjątkiem były ograniczenia spowodowane kwestiami zdrowotnymi, np. wadą wzroku. W takim przypadku prawo jazdy musi być odnawiane co określony czas, np. co 5 lat. Obecnie jednak wszystkie nowo wydawane dokumenty uprawniające do jazdy są terminowe, co oznacza, że trzeba je regularnie odnawiać. Jak wymienić prawo jazdy i kiedy należy to zrobić?
Największe zmiany dotyczące wydawania praw jazdy miały miejsce 19 stycznia 2013 roku. Od tego momentu zaprzestano w Polsce wydawania bezterminowych praw jazdy. Obecnie maksymalny okres ważności uprawnienia to 15 lat, nawet w przypadku osób, które nie mają żadnych przeciwwskazań zdrowotnych. Oczywiście nie oznacza to, że po upływie tego czasu kierowca musi ponownie podchodzić do egzaminu. Aby odnowić prawo jazdy, trzeba jedynie dostarczyć orzeczenie lekarskie, które zaświadczy o stanie zdrowia. Jeszcze krótszy termin dotyczy uprawnień kategorii:
W tym przypadku prawo jazdy jest ważne przez maksymalnie 5 lat. Z krótszą ważnością prawa jazdy muszą również liczyć się kierowcy mający problemy ze zdrowiem, np. wadę wzroku lub nadciśnienie. Tak jak poprzednio, osoby z orzeczeniem ograniczającym okres ważności prawa jazdy będą musiały odnowić prawo jazdy wcześniej. Należy też pamiętać o tym, że jazda bez okularów w przypadku, gdy w rubryce 12 prawa jazdy znajduje się adnotacja 01.01, jest wykroczeniem. Brak okularów w takim przypadku zostanie potraktowany tak, jakby kierowca nie posiadał uprawnień do prowadzenia pojazdu. Inny kod związany ze wzrokiem to 01.06, wymagający jazdy w okularach lub soczewkach kontaktowych.
Przeczytaj też: Ubezpieczenie NNW — czy jest obowiązkowe? Wszystko, co musisz wiedzieć
Wymiana prawa jazdy nie ominie też tych kierowców, którzy posiadają bezterminowy dokument, wydany przed 19 stycznia 2013 roku. W tym przypadku wymiana będzie wyglądała jednak nieco inaczej. Kierowcy dysponujący takimi uprawnieniami zobowiązani są do wymiany prawa jazdy między 2028 a 2033 rokiem. Czasu na to jest więc jeszcze bardzo dużo, a zgłoszenie do urzędu będzie niejako formalnością.
Prawa jazdy wydane do 18 stycznia 2013 roku będą musiały zostać wymienione między 19 stycznia 2028 r. a 18 stycznia 2033 r. Każdy kierowca zostanie poinformowany o szczegółowym terminie wymiany dokumentu, ustalonym przez ministra właściwego do spraw transportu oraz ministra do spraw informatyzacji. W art. 124 Ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami widnieje jednak informacja, że każdy kierowca będzie mógł złożyć wniosek o ustalenie innego terminu wymiany dokumentu – wyjaśnia ekspert Q Service Castrol.
Co istotne, kierowca wymieniający bezterminowe prawo jazdy nie jest zobowiązany do wykonania badań lekarskich – wystarczy wymiana dokumentu na nowy, bez składania zaświadczeń lekarskich. To dobra informacja, bowiem wizyta u lekarza kosztuje 200 zł, a uzyskanie orzeczenia bywa czasochłonne. Nowe prawo jazdy będzie ważne przez maksymalnie 15 lat.
Obowiązek kontrolowania terminu ważności prawa jazdy spoczywa na kierowcy. Wbrew pozorom o upływie tego terminu kierowca nie jest informowany SMS-em, jak ma to miejsce w przypadku dowodu osobistego czy ubezpieczenia OC. Jeśli więc masz prawo jazdy ograniczone czasowo, warto ustawić sobie przypomnienie o konieczności wymiany. Tym bardziej, że kary finansowe za brak uprawnień do kierowania pojazdami wzrosły 1 stycznia 2022 roku trzykrotnie.
Ile wynosi mandat za brak prawa jazdy? Minimalna grzywna za jazdę bez uprawnień to 1500 zł. Należy jednak pamiętać, że od początku 2022 roku kara za to wykroczenie wymierzana jest przez sąd, a nie w postępowaniu mandatowym, dlatego maksymalny wymiar to nawet 30 tys. zł. Jeśli dodatkowo kierowca miał wydany zakaz prowadzenia pojazdów na czas 3 miesięcy, zakaz ten zostanie przedłużony przez starostę do 6 miesięcy. Prowadzenie samochodu po odebraniu prawa jazdy przez starostę może natomiast skończyć się karą do 2 lat więzienia. Jeszcze wyższa kara czeka recydywistów, którzy łamią sądowny zakaz prowadzenia pojazdów. Jest to już traktowane jako przestępstwo i grozi za nie od 3 miesięcy do 5 lat więzienia, a także zakaz prowadzenia samochodu nawet przez 15 lat.
Polecamy również: Obowiązkowe wyposażenie samochodu w Polsce. Co musisz mieć w aucie?
Mandat za brak prawa jazdy nie grozi już na szczęście kierowcom, którzy zapomnieli o wzięciu dokumentu ze sobą. Od 5 grudnia 2020 roku nie ma już obowiązku wożenia prawa jazdy przy sobie. Nie jest również wymagane posiadanie aplikacji mObywatel, która również może posłużyć do wylegitymowania się. Ustalenie tego, jakie kierowca ma uprawnienia oraz jaka jest ich ważność, jest dziś bardzo proste. Policjant może wszak sprawdzić wszelkie informacje w bazie Centralnej Ewidencji Kierowców. Mimo to warto jednak mieć prawo jazdy (lub aplikację mObywatel) przy sobie, by przyspieszyć i uprościć kontrolę. Dzięki temu ruszysz w trasę szybciej i unikniesz niepotrzebnych podejrzeń lub problemów (np. wynikających z chwilowego braku kontaktu z bazą CEK).
Sytuacji, w których wymiana prawa jazdy jest konieczna, nie ma na szczęście tak wiele. Nie trzeba tego robić chociażby po zmianie miejsca zameldowania lub zamieszkania, bowiem informacje te nie są już zawarte w dokumentach wydanych od 4 marca 2019 roku. W nowym wzorze prawa jazdy nie ma już rubryki z informacją o adresie zamieszkania.
Prawo jazdy trzeba natomiast wymienić, jeśli:
Po zgubieniu lub uszkodzeniu prawa jazdy wydawany jest wtórnik. Warto go wyrobić również wtedy, gdy napisy na plastikowym dokumencie są nieczytelne. Oczywiście jazda bez takiego dokumentu nie będzie wiązała się z żadną karą – kierowca nie musi wszak mieć przy sobie fizycznego prawa jazdy. Wymiana prawa jazdy jest w tym przypadku jedynie zalecana, na wypadek konieczności załączenia dokumentu np. do umowy.
Często poruszanym tematem w Internecie jest też wymiana prawa jazdy po ślubie. Zmiana statusu cywilnego nie jest jednak kolejnym warunkiem, który zmusza do wymiany prawa jazdy. Powodem wymiany dokumentu jest natomiast zmiana danych osobowych, czyli zmiana nazwiska. Dotyczy to również przyjęcia dwóch nazwisk. Wymiana prawa jazdy po ślubie jest na szczęście prosta i nie wymaga wykonywania badań lekarskich ani składania orzeczeń. Nowy dokument należy wyrobić w ciągu 30 dni od zmiany danych osobowych.
Miejsce składania wniosku o nowe prawo jazdy uzależnione jest od miejsca zamieszkania. Należy to zrobić w:
Możliwa jest również wymiana prawa jazdy przez Internet. Wniosek o wyrobienie nowego dokumentu złożysz na platformie ePUAP.gov.pl. We wniosku należy zaznaczyć, czy powodem wymiany jest utrata ważności prawa jazdy, czy też zmiana danych osobowych. Wymiana prawa jazdy przez Internet nie jest jednak dostępna dla wszystkich lokalizacji.
Jakie dokumenty trzeba złożyć, by wyrobić nowe prawo jazdy?
Koszt wyrobienia nowego prawa jazdy uzależniony jest od tego, czy kierowca musi dołączyć do wniosku orzeczenie lekarskie. Cena badania lekarskiego do prawa jazdy jest ujednolicona i wynosi 200 zł, niezależnie od miasta oraz przychodni lekarskiej. Jeśli powodem wymiany dokumentu jest zmiana nazwiska po ślubie, kierowca nie musi wykonywać tych badań.
Wyrobienie nowego dokumentu to natomiast koszt 100,50 zł. Na cenę składa się opłata komunikacyjna (100 zł) oraz opłata ewidencyjna (0,50 zł). Całkowity koszt wymiany prawa jazdy wynosi więc 100,50 zł lub 300,50 zł. Kierowcy wymieniający bezterminowe prawo jazdy zapłacą tę pierwszą kwotę, o ile oczywiście stawki się nie zmienią.
Na nowe prawo jazdy kierowca musi poczekać ok. 9 dni. To standardowy czas oczekiwania, który może jednak nieco wzrosnąć. Powodem przedłużenia procedury bywają niejasności w dokumentach albo wyrobienie dokumentu w innym urzędzie niż poprzednio. W takim przypadku niezbędne jest wysłanie niezbędnych dokumentów pomiędzy dwoma urzędami.
O tym, że nowe prawo jazdy jest już gotowe do odbioru, dowiesz się z wiadomości SMS. Możesz również sprawdzić stan wydawania dokumentu na stronie info-car.pl. Aby sprawdzić, na którym etapie jest procedura, wystarczy podać swój numer PESEL, datę urodzenia lub numer PKK, a także imię i nazwisko. Statusy wyrabiania prawa jazdy to:
Nowe prawo jazdy odbierzesz bezpośrednio w urzędzie. Dostępna jest też wysyłka dokumentu pocztą. Wówczas prawo jazdy dotrze do Ciebie kilka dni później. Aby wybrać tę formę dostarczenia prawa jazdy, należy zaznaczyć to we wniosku oraz podać właściwy adres.
Wymiana prawa jazdy jest dla wielu kierowców bardzo stresująca, zwłaszcza jeśli muszą oni dodatkowo przejść badania lekarskie. Podczas takich badań sprawdza się m.in. wzrok (ostrość widzenia oraz widzenie trójwymiarowe), ciśnienie tętnicze, koordynację ruchową oraz zawartość glukozy we krwi. Mimo to nie należy się tego bać. Wykonanie wszystkich elementów jest dla osoby zdrowej bardzo proste, a sama wizyta w przychodni medycyny pracy to niemal formalność. Odnowienie prawa jazdy nie jest również skomplikowane pod względem biurokratycznym — wszystkie wnioski są dostępne w Internecie, a urzędy i starostwa powiatowe bardzo sprawnie obsługują petentów. Wymiany prawa jazdy nie należy się więc bać i nie ma sensu zwlekanie do ostatniej chwili — mówi ekspert Q Service Castrol.
A Ty? Czy wiesz, do kiedy ważne jest Twoje prawo jazdy? Jeśli nie, czym prędzej sprawdź datę ważności wszystkich kategorii. Mandat w wysokości 1500 zł to spory uszczerbek dla domowego budżetu, więc nie warto się na niego narażać. Wymiana prawa jazdy to tylko jeden z obowiązków kierowcy. Pamiętaj też o regularnym przeglądzie – znajdź warsztat na Q Service Castrol i umów wizytę.
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.
Przygotowane przezEksperci Q Service Castrol
