10 min czytania
Bezpieczeństwo czynne i bierne uzyskiwane jest innymi środkami, ale ma wspólny cel – ochronę pasażerów przed uszczerbkiem na zdrowiu i śmiercią. Choć większą popularnością cieszy się bezpieczeństwo bierne, oba systemy mają duże znaczenie. Czym jednak różnią się oba podejścia do zapewnienia bezpieczeństwa? Sprawdź, czym charakteryzują się czynne i bierne systemy bezpieczeństwa w samochodzie.
Spis treści:
Z czym kojarzy Ci się bezpieczeństwo samochodu? Z poduszkami powietrznymi, strefami kontrolowanego zgniotu i pasami bezpieczeństwa? A może z systemem kontroli trakcji, ABS-em i elektroniczną stabilizacją samochodu? Oczywiście każdy z tych czynników jest ważny i odgrywa istotną rolę w zapewnieniu kierowcy oraz pasażerom bezpieczeństwa. Nowoczesne samochody wyposażone są w szereg systemów, które wspierają kierowcę podczas jazdy i zapobiegają przykrym konsekwencjom, jednak warto wiedzieć, że dzielą się na dwa rodzaje – bierne i czynne. Czym się charakteryzują obie kategorie i jakie są układy bezpieczeństwa biernego oraz czynnego?
Bezpieczeństwo samochodu to we współczesnej motoryzacji wyjątkowo mocno rozwijana dziedzina. Choć jeszcze kilkadziesiąt lat temu na drogach dominowały samochody bez ABS-u i poduszek powietrznych, dziś wymagania wobec systemów bezpieczeństwa są znacznie wyższe. Postęp w rozwoju technologii sprawił, że elektroniczne podzespoły są już nie tylko reaktywne, ale i proaktywne – pozwalają przewidywać potencjalne zdarzenia drogowe i im zapobiegać. Wspierają więc kierowcę w prowadzeniu samochodu i sprawiają, że ewentualny błąd z jego strony nie musi być tragiczny w skutkach. Więcej – systemy kamer, radarów i czujników są w stanie wykryć na drodze te zagrożenia, które dla kierowcy – nawet doświadczonego i czujnego – pozostają niewidoczne.
Polecamy artykuł: Objawy uszkodzenia lub zużycia amortyzatorów
Tutaj wyłania się pewna granica, która rozdziela systemy bezpieczeństwa na dwie kategorie: bierne i czynne. Elementy bezpieczeństwa biernego odpowiadają za zmniejszenie skutków zaistniałej już kolizji. Bezpieczeństwo bierne związane jest więc z konstrukcją samochodu, która musi jak najlepiej znieść skutki wypadków i możliwie najskuteczniej ochronić wszystkich uczestników zdarzenia – pasażerów oraz pieszych.
Rolą elementów bezpieczeństwa czynnego, zwanego również aktywnym, jest natomiast zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia drogowego. Ta kategoria jest znacznie pojemniejsza, bowiem uwzględnia nie tylko systemy związane stricte z bezpieczeństwem, ale też cechy pojazdu sprzyjające zachowaniu koncentracji kierowcy, widoczności czy eliminujące znużenie. O ile bierne systemy bezpieczeństwa w samochodach często ograniczone są prawami fizyki i możliwościami ludzkiego ciała, to rozwój aktywnych systemów bezpieczeństwa w autach pozwala na znacznie większą kreatywność.
Poduszki i kurtyny powietrzne, trzypunktowe pasy, konstrukcja samochodu chroniąca pasażerów przed dachowaniem, foteliki samochodowe dla dzieci – to wszystko elementy bezpieczeństwa biernego. Crash testy przeprowadzane przez niezależne ośrodki badawcze sprawdzają bezpieczeństwo bierne samochodu. Jest ono niezwykle istotne, bowiem wielu zdarzeniom drogowym nie da się zapobiec – mogą wynikać z nieostrożnej jazdy innego kierowcy lub wyjątkowo trudnych warunków drogowych.
Na bezpieczeństwo bierne każdego auta wpływa już jego konstrukcja. Koncerny samochodowe przykładają dużą uwagę m.in. do zaprojektowania jak najdłuższej strefy zgniotu, która jest w stanie pochłonąć energię zderzenia czołowego. Kabina pełni rolę klatki bezpieczeństwa, zapobiegającej przez zmiażdżeniem pasażerów. Musi być więc odpowiednio wzmocniona, również przed zderzeniami bocznymi lub dachowaniem.
Zmniejszenie skutków zaistniałego wypadku samochodowego wymaga od konstruktorów dużej pomysłowości. Nie wystarczy wszak, aby samochód był wykonany z najtrwalszych materiałów. Bezpieczeństwo bierne w samochodzie musi uwzględniać ograniczenia ludzkiego ciała, m.in. zdolność do przeciwdziałania przeciążeniom. Strefa kontrolowanego zgniotu powinna więc poddawać się odkształceniu, a napinacze pasów bezpieczeństwa muszą zareagować bardzo szybko, zanim ciało przemieści się do przodu. Od rozwiązań technicznych zależy też to, czy pasażerowie nie zostaną zakleszczeni w kabinie lub czy wypadek nie zakończy się pożarem.
Jakie elementy i rozwiązania zwiększają bezpieczeństwo bierne w samochodzie? Układy bezpieczeństwa biernego są doskonale znane każdemu kierowcy. Większość z nich od wielu lat stanowi wyposażenie seryjne aut, nawet tych z segmentu A. Świadomość producentów samochodów jest na tyle duża, że już sam projekt samochodu podporządkowany jest zapobieganiu skutkom wypadku. Elementy samochodu i rozwiązania techniczne podwyższające bezpieczeństwo bierne to m.in.:
Są to więc systemy, które nie wpływają na jazdę samochodem i nie zapobiegają wypadkom. Do gry wkraczają dopiero wtedy, gdy niebezpieczna sytuacja wystąpi. Choć nie pomagają uniknąć zdarzenia, zmniejszają jego skutki oraz zwiększają szansę na przeżycie i uniknięcie obrażeń.
Za bezpieczeństwo czynne samochodu odpowiadają natomiast wszystkie te cechy, które zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku. We współczesnej motoryzacji to właśnie bezpieczeństwo czynne daje konstruktorom największe pole do popisu. Rozwój elektronicznych systemów wspomagających kierowcę stanowi ważną gałąź przemysłu motoryzacyjnego. Oprócz najpopularniejszych systemów bezpieczeństwa, takich jak ABS, ASR i ESP, w dzisiejszych autach można znaleźć także ich bardziej rozbudowane wersje, np.:
Aktywne systemy zapobiegające wypadkom mogą skupiać się na różnych aspektach jazdy. Wiele z nich wspiera kierowcę w trakcie kierowania samochodem i zapobiega błędom, nawet tym pozornie błahym. Do bezpieczeństwa czynnego zaliczają się:
Przeczytaj też: Jak ocenić stan tarcz i klocków hamulcowych?
To nie koniec cech, które wpływają na bezpieczeństwo czynne samochodu. Dużą uwagę producenci samochodów poświęcają zapewnieniu kierowcy jak najlepszej widoczności. Punktem wyjściowym jest oczywiście konstrukcja samochodu, która powinna dawać jak najszersze pole widzenia. Szerokie szyby, wąskie słupki boczne oraz duże lusterka odgrywają tutaj ważną rolę. Współczesna technologia daje jednak znacznie większe możliwości. Kierowca może mieć do dyspozycji chociażby ekrany wyświetlające obraz z kamer rozpoznających obiekty ukryte w ciemności. Ogromne znaczenie ma również jakość oświetlenia drogi – nowoczesne samochody dysponują mocnymi lampami LED, które automatycznie adaptują się do warunków na drodze i zapobiegają oślepianiu kierowców nadciągających z naprzeciwka.
Do czynników bezpieczeństwa aktywnego należy zaliczyć też kondycję psychofizyczną kierowcy. Wbrew pozorom i w tej kategorii konstruktorzy samochodu upatrują dużych możliwości. Samochód może wszak wspierać stan psychiczny i fizyczny, np. poprzez zapewnienie komfortowej pozycji, zapobiegającej zmęczeniu lub irytacji. Każdy element rozpraszający kierowcę lub utrudniający panowanie nad pojazdem przekłada się wszak na gorszy czas reakcji.
Ważne jest więc chociażby to, aby prowadzenie samochodu było intuicyjne oraz ergonomiczne. Konieczność utrzymywania niewygodnej pozycji za kierownicą może sprawić, że kierowca wykona manewr zbyt późno. Przykładowo w aucie pozbawionym podłokietnika jest większe prawdopodobieństwo, że kierowca będzie prowadził jedną ręką. Bezpieczeństwo czynne podwyższane jest też systemami monitorującymi stan kierowcy, np. trzeźwość, rozproszenie czy senność.
Aby wszystkie systemy bezpieczeństwa zaprojektowane przez konstruktorów mogły zadziałać prawidłowo, niezbędne jest spełnienie kilku warunków. Przede wszystkim samochód musi być utrzymany w dobrym stanie. Jeśli amortyzatory lub opony są zużyte, elektroniczne systemy stabilizacji auta oraz wspomagające działanie hamulców mogą okazać się nieskuteczne. Pasy bezpieczeństwa z napinaczem zapewnią bezpieczeństwo wówczas, gdy zostaną poprowadzone prawidłowo. Jeśli pas przebiega przez szyję i jest luźny (opiera się na kurtce), może wręcz stanowić zagrożenie. Szczególnie groźne jest natomiast bagatelizowanie kontrolek informujących o błędach oraz sygnałów świadczących o usterkach samochodu.
Wyjaśniamy: Kontrolki w aucie – co oznaczają i jak na nie reagować?
Rola kierowcy w zapewnieniu sobie oraz pasażerom bezpieczeństwa jest bardzo duża i musi współgrać z systemami zastosowanymi w aucie. Jak zwiększyć bezpieczeństwo swojego auta?
Każdy kierowca musi pamiętać, że systemy bezpieczeństwa, zarówno czynnego jak i biernego, są jedynie wsparciem. Podstawą bezpiecznej jazdy jest unikanie tych zagrożeń. Liczy się nie tylko bezpieczna technika jazdy, ale również dbanie o swój stan psychofizyczny. Wsiadanie za kierownicę po nieprzespanej nocy może być równie groźne, jak jazda pod wpływem alkoholu. Oprócz tego trzeba dbać o stan samochodu. Nawet najnowocześniejsza elektronika samochodowa nie pomoże uniknąć wypadku, jeśli zawiedzie zużyty sworzeń wahacza i odpadnie koło – mówi ekspert Q Service Castrol.
Aby dowiedzieć się, w jakim stanie są elementy odpowiadające za bezpieczeństwo Twojego samochodu, wykonaj przegląd w jednym z zaufanych serwisów. Polecane warsztaty z Twojej okolicy znajdziesz na stronie www.qservicecastrol.com.
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.
Przygotowane przezEksperci Q Service Castrol
