System VTEC wydaje się skomplikowany. Taki w rzeczywistości jednak nie jest. To stosunkowo prosty mechanizm, o który kierowca po prostu musi dbać. Jak eksploatować zmienne fazy rozrządu w silniku Hondy? Czy system okazuje się awaryjny?
Spis treści:
VTEC to skrót. Skrót od angielskich słów Variable Valve Timing and Lift Electronic Control System. W wolnym tłumaczeniu znaczy to mniej więcej tyle, co elektroniczny system kontrolujący czas otwarcia i wznios zaworów. Inne marki również mają swoje systemy zmiennych faz rozrządu – na przykład VANOS w BMW. W czym zatem japoński VTEC Hondy jest tak wyjątkowy? Aby odpowiedzieć na to pytanie, trzeba się cofnąć do 1988 r. To wtedy narodziło się rozwiązanie. Jego wynalazcą jest Ikuo Kajitani.
Jak działa VTEC w silniku Hondy?
W silnikach benzynowych marki Honda wałki rozrządu posiadają po 3 krzywki sterujące pracą zaworów w zależności od obrotów silnika. Dwie krzywki oferują mniejszy wznios. Pracują zatem przy małym obciążeniu silnika i decydują o dostarczeniu mniejszej ilości mieszkanki do komory spalania. Zmiana odbywa się przy dużym obciążeniu jednostki napędowej. System przełącza sterowanie na trzecią z krzywek. Krzywkę, która steruje dwoma zaworami jednocześnie, poprzez spięcie dźwigni zaworowych w jedną całość. To jest możliwe dzięki dostarczeniu ciśnienia oleju do ich mechanizmu.
Kluczowe jest to, że VTEC wymaga spełnienia podstawowych warunków eksploatacyjnych. Liczy się właściwa temperatura, odpowiednie ciśnienie oleju silnikowego, stopień otwarcia przepustnicy oraz prędkość pojazdu. Ta musi przekroczyć 70 km/h. Bez spełnienia tych wymogów, druga faza rozrządu nie zostanie uruchomiona. To rodzaj mechanizmu bezpieczeństwa, który ma zapewnić układowi maksymalnie długą trwałość.
Rodzaje systemów VTEC
Wyżej opisana wersja hondowskiego rozwiązania jest pierwsza i pierwotna. Jest ono jednak stosowane od blisko czterech dekad. Doczekało się zatem kolejnych wersji rozwojowych. W samochodach można spotkać:
- i-VTEC – w tym przypadku VTEC system został uzupełniony o inteligentną fazę rozrządu.
- DOHC VTEC – to system stosowany w silnikach z dwoma wałkami rozrządu i często silnikach 16v. Pozwala na sterowanie zarówno zaworami wydechowymi, jak i dolotowymi. System kontroli jest tu oparty o zawór sterujący.
- SOHC VTEC – system działa tu na identycznej zasadzie jak przy DOHC, tyle że współpracuje z jednym wałkiem rozrządu. Z uwagi na świece zapłonowe zajmujące cenną przestrzeń, pracuje tylko na zaworach dolotowych. Nie ma bowiem możliwości zamontowania środkowego trzeciego wahacza.
- VTEC-e – tu system poniżej zadanych obrotów odcina po jednym zaworze na cylinder. Zaworze ssącym oczywiście. Do pełnego otwarcia zaworów dochodzi dopiero w górnym zakresie obrotów. To ma na celu obniżenie zużycia paliwa podczas normalnej jazdy.
- 3-stage VTEC – regulacja wzniosu zaworów w zależności od obrotów jest tu aż trzypoziomowa. Na niskich obrotach układ pracuje na 12. zaworach, w średnim zakresie na 16., a na wysokich do akcji wkracza dodatkowo ostra krzywka zwiększająca wydajność.
Jak eksploatować samochód z silnikiem VTEC i czy system oszczędza paliwo?
VTEC system został zaprojektowany po to, aby łączyć dwa światy. Mowa o oszczędzaniu paliwa i dynamicznej jeździe. To układ, który przy niskiej prędkości obrotowej przelicza każdy mililitr paliwa, a przy wysokiej włącza bieg turbo. Samochód staje się zrywny i dynamiczny. Niestety też mniej oszczędny. Kwestia eko-jazdy zależy zatem w dużej mierze od trybu, w którym VTEC aktualnie pracuje w silniku.
Jeżeli chodzi o samo eksploatowanie hondowskich zmiennych faz, przykazanie tak naprawdę jest jedno. Kierowca musi dbać o poziom oleju w silniku oraz regularną wymianę oleju. Ubytki i niedobory są tym, co najczęściej odbija się na stanie mechanizmu. A VTEC sam je generuje, bowiem to za jego sprawą silnik bierze olej podczas jazdy na wysokich obrotach.
Co więcej, środek smarny musi spełniać parametry założone przez producenta. Nie może być też przepracowany czy mocno zanieczyszczony. To szczególnie ważne! Poza tym kierowca musi dbać o regularną wymianę paska rozrządu.
- Pojawienie się kontrolki ciśnienia oleju oznacza dla kierowcy samochodu z silnikiem VTEC ważną informację. Powinien sprawdzić stan środka smarnego, ewentualnie zgłosić się z prośbą o pomoc do mechanika.
Awarie silników VTEC i koszty napraw
Lista charakterystycznych usterek systemu VTEC jest mocno ograniczona. Podstawowa kwestia dotyczy uszczelki zaworu sterującego. Ta w wyniku lat eksploatacji spłaszcza się i zaczyna generować wycieki. Może się również zabrudzić jej sitko. To uniemożliwi pracę zmiennych faz. Sama uszczelka droga nie jest. Jej zakup oznacza wydatek na poziomie 70 zł. Z dużo większym kosztem wiąże się wymiana.
Największy problem dotyczy kierowców, którzy nie pilnowali właściwego poziomu oleju. W wyniku tej sytuacji doszło do zatarcia VTEC. Wymiana poszczególnych elementów oznacza rozebranie głowicy. To oznacza z kolei wydatek rzędu od 2000 do 3000 zł. Zaniedbany VTEC niestety będzie drogi w naprawie. Wynika to z faktu, że mechanik będzie musiał się zdecydować na zakup oryginalnych części. Brak zamienników w sklepach motoryzacyjnych.
Wady i zalety VTEC w silnikach Hondy
Niewątpliwą zaletą zmiennych faz rozrządu VTEC jest zwiększenie mocy silnika. Poza tym układ pracuje w dużym zakresie prędkości obrotowych oraz jest w stanie skutecznie obniżać spalanie przy spokojnej jeździe. Za sprawą zastosowania mechanizmu nie komplikuje się też zasadniczo budowa głowicy czy napędu rozrządu. System okazuje się również praktycznie bezobsługowy, a do tego może współpracować z każdą przekładnią. W tym uwielbianą przez Hondę CVT.
Jeżeli chodzi o wady, kluczowa dotyczy spalania oleju. Poza tym system jest wrażliwy na ewentualne ubytki środka smarnego. VTEC wymaga także terminowej wymiany paska rozrządu oraz dbania o interwał regulacji luzu zaworowego. Źle znosi również zasilanie LPG (konkretnie temperaturę na zaworach) i generuje masę własną, która dodatkowo obciąża pojazd.
Autor tekstu:
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.