11 min czytania
Wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów to czynność, którą każdy posiadacz tego typu przekładni dobrze zna i wykonuje regularnie. Ale co w przypadku, gdy w grę wchodzi wymiana oleju w skrzyni biegów manualnej? Niektórzy twierdzą, że nie trzeba tego robić. To popularne myślenie mija się jednak z prawdą. Wymiana oleju w skrzyni manualnej jest potrzebna – zobacz, kiedy powinna się odbyć!
1. Jak zbudowana jest skrzynia manualna?
1.1. Elementy budowy skrzyni manualnej
2. Olej w skrzyni manualnej – jakie funkcje pełni?
3. Czy wymieniać olej w skrzyni manualnej?
3.1. Jak rozpoznać, czy olej nadaje się do wymiany?
3.2. Wymiana oleju w skrzyni manualnej – kiedy jeszcze jest potrzebna?
4. Sprawdź, co ile wymieniać olej w skrzyni manualnej
5. Wymiana oleju w skrzyni manualnej – cena usługi
6. Wymiana oleju w skrzyni manualnej – podejmujesz się?
Zarówno konstrukcja, jak i zasada działania manualnej przekładni niewiele się zmieniły na przestrzeni lat. Zanim zaczniesz myśleć o jej eksploatacji, powinieneś wiedzieć, jak właściwie jest zbudowana manualna skrzynia biegów i jakie są zasady jej działania. Pozwoli Ci to zrozumieć, jakie siły przekładnia musi znosić w trakcie swojej pracy, oraz jakim obciążeniom jest poddawana podczas jazdy.
Należy pamiętać, że każdy model jest inny, ale jeśli mowa o najważniejszych podzespołach, to są one wszędzie takie same. Wszystkie podzespoły powiązane z przekazywaniem napędu znajdują się wewnątrz obudowy skrzyni biegów, która wypełniona jest olejem przekładniowym. Po zobrazowaniu pracy skrzyni stanie się jasne, dlaczego wymiana oleju w skrzyni manualnej jest konieczna.
Od strony silnika w obudowie znajduje się sprzęgło, które w celu przekazania obrotów z silnika łączy się z wałkiem sprzęgłowym skrzyni. W obudowie od strony skrzyni umieszczone są 3 wałki: główny, pośredni oraz wcześniej wspomniany – sprzęgłowy. Na wałku sprzęgłowym zamontowane jest koło zębate, które podczas swojej pracy przekazuje napęd na inne koło, znajdujące się na wałku pośrednim. Na nim oraz na wałku głównym znajdują się pary kół zębatych osadzonych obrotowo, na łożyskach, które odpowiadają poszczególnym biegom. To właśnie spięcie się na konkretnym biegu zębatek wałka głównego z tymi zamontowanymi na wałku sprzęgłowym powoduje przekazanie napędu na koła.
Koło zębate o największej średnicy odpowiada za bieg najwyższy, natomiast to o najmniejszej średnicy – za bieg najniższy. Koła zębate są ze sobą sprzęgnięte poprzez zastosowanie tzw. sprzęgieł cierno-zębatych. Częściej nazywa się je synchronizatorami. To właśnie synchronizatory są odpowiedzialne za wyrównanie prędkości obrotowej poszczególnych elementów skrzyni, przez co zmiana biegów nie wymaga dużo siły i jest płynna.
Bieg wsteczny uruchamia się kołem pośrednim, ponieważ musi nastąpić odwrócenie obrotów. Występuje również podział na bieg bezpośredni i nadbieg. W tym pierwszym przypadku wałek główny łączy się z wałkiem sprzęgłowym bezpośrednio. Osiąganą przez nie prędkość obrotową można wyrazić w stosunku 1:1. Nadbieg natomiast jest rozwiązaniem poprawiającym ekonomię jazdy. Gdy jedziemy na nadbiegu, to prędkość obrotowa wałka głównego jest większa od prędkości wałka sprzęgłowego. Stosunek przełożenia wynosi poniżej jedności. Dzięki temu możemy jechać z wyższą prędkością na niższych obrotach.
Przeczytaj także: Wymiana oleju w automatycznej skrzyni biegów
Wiedząc, jak działa skrzynia biegów, należy sobie teraz wyobrazić wszystkie wyżej opisane procesy przy prędkości obrotowej 7000 obrotów na minutę. Taką prędkość obrotową może osiągnąć nawet przeciętny współczesny silnik benzynowy. Dlatego właśnie każda skrzynia, zarówno manualna, jak i automatyczna, potrzebuje oleju.
Podstawową funkcją tego płynu przekładniowego jest zapewnienie smarowania wszystkim elementom skrzyni, które są ze sobą w stałym kontakcie, czyli tzw. elementom ciernym. Elementy te są wykonane z różnego rodzaju tworzyw i metali. Bez oleju dosłownie ścierałyby się nawzajem. Poprzez zastosowanie oleju przekładniowego znacznie łagodzimy ten proces oraz niwelujemy jego skutki. W znacznym stopniu ułatwia on też pracę elementów i zmniejsza opory.
Olej w skrzyni manualnej jest także odpowiedzialny za odprowadzanie ciepła z podzespołów oraz zgarnianie zanieczyszczeń, które powstały podczas ich pracy. Oczywiście osiągane tutaj temperatury są dalekie od tych osiąganych w silniku – to samo dotyczy poziomu zanieczyszczeń. Nie zmienia to faktu, że niektóre pojazdy potrzebują oddzielnej chłodnicy do oleju przekładniowego. Jednak wciąż miej na uwadze, że wymiana oleju w skrzyni manualnej nie jest tak bezdyskusyjna jak regularne serwisy olejowe silnika.
Pomimo popularnej opinii producentów samochodów, którzy w instrukcji swoich pojazdów nie zamieszczają wytycznych co do interwałów tej czynności, odpowiedź jest jednak twierdząca. Wymiana oleju w manualnej skrzyni biegów powinna mieć miejsce, a w niektórych sytuacjach jest nawet konieczna. Poniżej zostały przytoczone najważniejsze powody, dla których warto zainwestować w wymianę.
Nic nie wskazuje na to, że olej, który jest w skrzyni od 200 tysięcy kilometrów, będzie miał takie same właściwości i będzie w takiej samej kondycji jak nowy olej zaraz po wymianie. Jest wręcz dokładnie na odwrót. Każdy płyn i olej znajdujący się w pojeździe ulega degradacji wraz z rosnącym przebiegiem. Taki środek przestaje spełniać założone dla niego parametry oraz traci swoje właściwości fabryczne. Idąc dalej tym tropem, każdy taki płyn po upływie określonego czasu będzie się nadawał do wymiany.
Sprawdź również: Kontrolka ciśnienia oleju – co robić?!
Bardzo łatwo to sprawdzić już na etapie spuszczania oleju. Można zaobserwować jego lepkość oraz gęstość, ale przede wszystkim kolor. Mocno ciemna barwa, której nabiera olej przekładniowy wraz z przebiegiem, jest efektem oddziaływania na niego bardzo wysokich temperatur, pojawiających się w skrzyni pod dużym obciążeniem. Częsta jazda na wysokich obrotach bądź wręcz przeciwnie, na za wysokim biegu w stosunku do prędkości, nie jest dobra. Regularne ciągnięcie przyczepy, jazda przeładowanym autem bądź poruszanie się pojazdem głównie po górzystych terenach – te okoliczności również bardzo niekorzystnie wpływają na skrzynię biegów i przyśpieszają zużycie jej elementów.
Powoduje to wytrącanie się dużej ilości zanieczyszczeń oraz drobnych opiłków metalu. Te, pływając w oleju, który cały czas smaruje przekładnię, tylko przyśpieszają jej możliwe uszkodzenie. Możesz łatwo zaobserwować skalę zanieczyszczeń znajdujących się w przekładni, właśnie w trakcie wymiany. Część korków do spustu oleju jest wyposażona w magnes do wyłapywania takich drobinek. Największym problemem jest to, że poziom zanieczyszczenia oleju możemy zobaczyć dopiero przy jego wymianie, a nierzadko jak już go widzimy, czeka nas remont skrzyni bądź jej wymiana.
Uszkodzenia mogą być również powodowane poprzez wycieki oleju. Każda nieszczelność obudowy skrzyni powoduje powolną utratę oleju w czasie. Musisz pamiętać, że tak samo jak automat, przekładnia manualna również potrzebuje odpowiedniej ilości oleju do właściwej pracy oraz chłodzenia. Przy takim wycieku należy natychmiast udać się do serwisu, a po naprawie nie wlewać starego oleju ani nie dolewać nowego, tylko całkowicie go wymienić.
Wymiana oleju w skrzyni manualnej może być również konieczna w sytuacji, gdy sama skrzynia zaczęła pracować słabiej niż dotychczas. Kiedy zauważysz, że biegi wbijają się wyraźnie gorzej, a skrzynia chodzi ciężej, najlepiej będzie udać się na profilaktyczną wymianę oleju. Jeśli objawy przejdą, to najwyraźniej nie było to nic poważnego. Jeśli jednak pozostaną, to zaleca się natychmiast wykonać dokładną diagnostykę i ewentualną naprawę Twojego „manuala”.
Nadrzędną pobudką do wymiany oleju w przekładni powinna być przede wszystkim profilaktyka i oszczędność pieniędzy. Jeśli będziesz wykonywał tę czynność regularnie, Twoje auto nigdy nie powinno Cię zawieść, ponieważ będzie sprawdzane na bieżąco. W tym miejscu należy podkreślić, że nawet kilka wymian oleju w skrzyni manualnej jest wciąż tańsze niż jeden remont bądź jej wymiana.
Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi – wszystko zależy od twojego stylu jazdy. Od tego, jakie przebiegi pokonujesz, oraz czy Twoje auto często pracuje pod dużym obciążeniem. Warto też zwrócić uwagę na wymianę oleju w skrzyni w aucie używanym. Możliwe, że nikt tego przed Tobą nie zrobił, a sam przebieg sugerowałby już taką wymianę. Warto ją wykonać wraz z pierwszym serwisem olejowym, aby móc się cieszyć nowo zakupionym samochodem jak najdłużej.
Zobacz też: Objawy uszkodzenia lub zużycia amortyzatorów
Co ile wymiana oleju w skrzyni manualnej powinna mieć w takim razie miejsce? Jeśli nie ma żadnych objawów i to Ty jesteś pierwszym właścicielem auta, powinieneś wykonać taką czynność serwisową raz na około 80 tysięcy kilometrów bądź 6-7 lat, jeśli wcześniej nie pokonałeś aż takiego przebiegu. Taki interwał serwisowy zapewni skrzyni manualnej długowieczność i możliwie bezawaryjną jazdę.
Jeśli jednak skrzynia jest narażona na wyżej wymienione czynniki, które powodują jej nadmierną eksploatację, to powinieneś rozważyć częstsze wizyty w warsztacie samochodowym, np. co 70-80 tysięcy kilometrów. Trzeba też pamiętać, że w porównaniu do wymiany oleju w silniku, jeśli tutaj spóźnimy się o 1 bądź 2 tysiące kilometrów, nic poważnego nie powinno się stać.
Oczywiście występują skrzynie, w których warto przeprowadzić wymianę dużo częściej ze względu na ich wady fabryczne związane z podzespołami. Co ile wymiana oleju? W skrzyni manualnej, która okazała się wadliwa lub ma słabej jakości podzespoły, zaleca się serwisy olejowe nawet co 50 tysięcy kilometrów. Dotyczy to wyłącznie poszczególnych modeli pojazdów i skrzyń. Warto wtedy zapoznać się z tematem już przed zakupem takiego modelu, żeby uniknąć zbędnych wydatków lub być na nie przygotowanym.
Wycena tej procedury w dużym stopniu zależy od poziomu jej skomplikowania w danym pojeździe. Są auta, które posiadają korek spustowy i tzw. korek nalewowy, służący też do rewizji poziomu oleju. Ten pierwszy znajduje się w najniższym punkcie skrzyni biegów właśnie po to, żeby olej mógł łatwo spłynąć w razie potrzeby. Natomiast drugi powinien być umiejscowiony nieco poniżej połowy skrzyni. Ważne jest wtedy, aby najpierw odkręcić korek wlewowy, ponieważ jeśli spuścimy olej, a okaże się, że nie da się go ruszyć bądź brakuje klucza, to auto zostaje uziemione bez płynu w skrzyni biegów.
Spora część poruszających się po drogach aut posiada tylko korek spustowy albo nie posiada żadnego systemu przeznaczonego do użytku w trakcie serwisu olejowego. Czasami skrzynię trzeba będzie rozebrać. Wtedy najbardziej ekonomicznie jest dokonać wymiany oleju np. przy okazji wymiany sprzęgła. Przekładnię wyciągniętą z samochodu będzie można ułożyć tak, aby wszystkie płyny z niej swobodnie wypłynęły, a przed włożeniem można ją zalać do odpowiedniego poziomu.
Koszt wymiany oleju w skrzyni manualnej średnio waha się pomiędzy 70 a 150 zł, w zależności od wybranego warsztatu. Koszt oleju oczywiście jest zależny od tego, ile mieści się w skrzyni, jednak uśredniając, na sam olej trzeba przeznaczyć między 60 a 140 zł. To naprawdę niedużo, biorąc pod uwagę, że wystarczy wykonać taki serwis średnio raz na 6 lat lub 80 tysięcy kilometrów. Wychodzi na to, że wymiana oleju w skrzyni biegów manualnej to „małe piwo”. Natomiast rachunek za wymianę samych łożysk, które głównie cierpią od problemów ze smarowaniem, może sięgnąć ponad 2000 złotych.
Podsumowując zebrane wyżej informacje oraz dane, zdecydowanie lepiej co jakiś czas wymienić olej przekładniowy w skrzyni biegów, niż jeździć na jednym oleju do momentu aż skrzynia odmówi posłuszeństwa. Pomimo tego, że dzieje się to rzadko, warto postawić na regularny serwis i zapobiec późniejszym, bardziej kosztownym naprawom. Dlatego zachęcamy do skorzystania z naszej oferty serwisów samochodowych Q Service Castrol w celu umówienia terminu na zaległą wymianę oleju w Twojej manualnej przekładni.
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.
Przygotowane przezEksperci Q Service Castrol
