Zakaz prowadzenia pojazdów – za jakie przewinienia obowiązuje i na jak długo?

Zakaz prowadzenia pojazdów ma proste zadanie. Sankcja oznacza, że drogowe zachowania kierowcy zagrażają bezpieczeństwu w komunikacji. Odebranie prawa jazdy ma chronić innych użytkowników dróg. I co ważne, sądowy zakaz może być orzeczony dożywotnio w razie drastycznych okoliczności sprawy.

Spis treści:

• Na czym polega zakaz prowadzenia pojazdów?
• Kiedy sąd orzeka środek karny w postaci zakazu prowadzenia?
• Czy może orzec zakaz prowadzenia za wykroczenie?
• Czy wyrok może określać dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych?
• Czy możliwe jest skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów?

Kierowca może stracić prawo jazdy na kilka sposobów. Jeżeli zapomni sprawdzić punkty karne i przekroczy ich limit lub w wyniku przestępstwa albo wykroczenia. Kluczowe jest jednak to, że w pierwszym przypadku traci uprawnienia. W dwóch kolejnych otrzymuje sądowy zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Choć słowo „wszelkich” nie zawsze jest aktualne.

Na czym polega zakaz prowadzenia pojazdów?

Kara w postaci zakazu prowadzenia pojazdów jest surową sankcją. W razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu i uprawomocnienia się wyroku nie będzie ona mogła legalnie poruszać się samochodem po drogach publicznych. Zakaz prowadzenia pojazdów może obowiązywać przez okres kilku miesięcy lub kilkunastu lat.

• Gdy sąd zakaże prowadzenia pojazdów przez okres dłuższy niż 12 miesięcy, kierowca po minięciu okresu zakazu do odzyskania uprawnień będzie musiał zdać egzamin państwowy. Do tego konieczny mu będzie m.in. numer PKK. Pomyślny wynik w części teoretycznej i praktycznej sprawi, że wydział komunikacji ponownie wyda prowadzącemu prawo jazdy.

Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów albo pojazdów określonego rodzaju. Drugi z przypadków dotyczy np. scenariusza, w którym prowadzący zajmuje się zawodowo kierowaniem ciężarówki, a został zatrzymany na jeździe pod wpływem alkoholu autem osobowym. Teoretycznie sędzia może podjąć decyzję o wyłączeniu spod zakazu kategorii C. Tak, aby ukarany nadal mógł pracować na utrzymanie rodziny.

Takie wyroki są jednak ogłaszane w wyjątkowych i mocno udokumentowanych przez oskarżonego przypadkach. Kluczowe jest także to, że z pewnością zakaz będzie dotyczył kategorii, z której korzystał sprawca w czasie popełnienia przestępstwa.

Kiedy sąd orzeka środek karny w postaci zakazu prowadzenia?

Podstawowym przypadkiem, w którym kierowca powinien się liczyć z tym, że sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów, jest przestępstwo drogowe. To przede wszystkim będzie polegać na:

• tym, że kierowca prowadził w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia.
• spowodowaniu wypadku śmiertelnego na drodze.
• skazaniu osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w tym spowodowaniu katastrofy drogowej.

Zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju wynikający z popełnienia przestępstwa określonego w art. 42 par. 3 Kodeksu karnego wydawany jest na okres nie krótszy niż 3 lata.

Czy może orzec zakaz prowadzenia za wykroczenie?

Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych jest sankcją ujętą przede wszystkim w art. 42 ustawy Kodeks karny. Orzeka się go zatem w stosunku do sprawców przestępstw drogowych. Choć nie tylko, bo możliwości w tym zakresie otwiera również Kodeks wykroczeń. Tu najczęściej stosowane są cztery jego zapisy. Mowa o:

• art. 86 par. 3 KW, który dotyczy stworzenia zagrożenia dla bezpieczeństwa ruchu drogowego.
• art. 87 par. 3 KW, który mówi o kierowaniu w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka. Tu sankcja jest obligatoryjna.
• art. 86b par. 3 KW, który mówi o nieustąpieniu pierwszeństwa pieszemu na pasach i stworzeniu w ten sposób zagrożenia dla niego.
• art. 94 par. 3 KW, który mówi o prowadzeniu pojazdu bez uprawnień. Tu sankcja jest obligatoryjna.

W powyższych przypadkach decyzji w sprawie zakazu nie podejmuje policja. Musi ona skierować sprawę do sądu. Tylko sędzia może orzec zakaz prowadzenia pojazdów na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Z drugiej strony funkcjonariusze już na miejscu kontroli zatrzymują uprawnienia, ale nie wypisują mandatu w zgodzie z taryfikatorem mandatów. O wysokości grzywny także decyduje sąd.

Czy wyrok może określać dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych?

Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w przypadku wystąpienia przesłanek określonych w art. 42 ust. 3 ustawy Kodeks karny. Mowa o:

• sytuacji, w której po raz ponowny kierujący został przyłapany na popełnieniu przestępstwa polegającego na prowadzeniu pojazdu w stanie nietrzeźwości (art. 178a § 4KK).
• spowodowaniu katastrofy w komunikacji, której następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu (art. 173 KK).
• spowodowaniu wypadku drogowego przez kierowcę w stanie nietrzeźwości i ucieczce z miejsca zdarzenia (art. 177 § 2 lub art. 355 § 2 KK).

Czy możliwe jest skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów?

Odebranie uprawnień do prowadzenia to bolesna sankcja. Tym bardziej że zakaz orzeka się na okres wynoszący nierzadko kilka lat. Czy kierowca zawsze musi czekać aż minie czas sankcji, żeby móc dalej jeździć samochodem? Na podstawie art. 84 ustawy Kodeks karny ma szansę starać się o skrócenie czasu trwania środków karnych. Co do zasady jest to możliwe po minięciu połowy okresu kary, a w przypadku zakazu dożywotniego 15. lat.

Sąd skracając zakaz prowadzenia pojazdów, weźmie pod uwagę kilka okoliczności, a w tym:

• czy skazany w okresie zakazu przestrzegał porządku prawnego i nie zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa,
• że z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika zasadność takiej decyzji.

Kluczowe jest to, że możliwość nie dotyczy osób skazanych za jazdę po alkoholu. Tu możliwe jest jednak staranie się o zmianę sposobu wykonywania środka karnego. Sąd może zezwolić na prowadzenie pojazdu przez tę osobę, ale np. pod warunkiem zastosowania w pojeździe blokady alkoholowej. W takim przypadku konieczna jest wymiana prawa jazdy na takie z kodem 69.