Wysprzęglik – objawy awarii i koszt wymiany. Za co odpowiada wysprzęglik sprzęgła?

Kierowca w czasie jazdy chce zmienić bieg. Wciska jeden z pedałów, przez co przekładnia umożliwia swobodny ruch lewarka. Magia? Nic z tych rzeczy. Za to właśnie odpowiada pompa sprzęgła i wysprzęglik. Jak konkretnie działa wysprzęglik i jakie są objawy awarii wysprzęglika? To kluczowe pytania postawione przed tym materiałem.

Spis treści:

• Czym jest wysprzęglik sprzęgła?
• Wysprzęglik tłoczkowy a wysprzęglik centralny
• Uszkodzony wysprzęglik – objawy awarii
• Ile kosztuje wymiana wysprzęglika?
• Czy po wymianie wysprzęglika układ hydrauliczny trzeba odpowietrzyć?

Rola wysprzęglika często jest pomijana przez kierowców. To jednak poważny błąd. Bo to on fizycznie odpowiada za wytworzenie siły potrzebnej do nacisku na docisk sprzęgła w celu rozsprzęglenia silnika i układu napędowego. Zastąpił on w wykonywaniu tej roli cięgna i inne mocno zawodne mechanizmy.

Czym jest wysprzęglik sprzęgła?

W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że wysprzęglik to rodzaj pompki. Po tym, jak kierowca wciśnie pedał sprzęgła, ciśnienie płynu hydraulicznego sprzęgła rośnie. To wymusza wypchnięcie wysprzęglika. Ten naciska na sprężynę talerzową koła dociskowego sprzęgła, co powoduje rozłączenie napędu. Wówczas kierowca może dokonać zmiany biegu. Po wrzuceniu przełożenia niższego lub wyższego i zwolnieniu sprzęgła, pompa sprzęgła zmniejsza ciśnienie płynu. To powoduje odwrotny ruch tłoka. Redukcja docisku sprzęgła sprawia, że układ napędowy ponownie łączony jest z kołami.

• Wysprzęglik znajduje się tylko w skrzyni manualnej? Błąd. Bywa też stosowany w przekładniach automatycznych, a właściwie to bardziej zautomatyzowanych. Bo np. w klasycznym automacie nie ma sprzęgła. Jego rolę przejmuje przekładnia hydrokinetyczna.

Wysprzęglik tłoczkowy a wysprzęglik centralny

W samochodach stosowane są dwa rodzaje wysprzęglików. Pierwszy to wysprzęglik centralny. Jest połączony z łożyskiem oporowym sprzęgła i znajduje się pod obudową skrzyni biegów. To rozwiązanie stosowane od niedawna, które pozwala na wyeliminowanie łożyska wyciskowego, ale także łapy sprzęgła z elementami współpracującymi z nią. Drugi to wysprzęglik tłoczkowy, który znajduje się na zewnątrz obudowy. Stanowi on łącznik między pompą sprzęgła a sprzęgłem zamontowanym pod obudową skrzyni biegów.

• Wysprzęglik centralny charakteryzuje się wysokim stopniem wytrzymałości. Części tego typu wykonuje się bowiem z tworzywa sztucznego, aluminium lub stali. Poza tym posiadają dodatkowe uszczelnienia. Dodatkową ich zaletą jest obniżenie masy układu wysprzęglającego, a więc i samego auta.

Uszkodzony wysprzęglik – objawy awarii

Objawy uszkodzonego wysprzęglika są łatwe do dostrzeżenia. Kierowca może zauważyć m.in. nieprawidłową pracę skrzyni biegów, a tym problem z wrzuceniem poszczególnych przełożeń. Poza tym kłopoty mogą dotyczyć samej pracy pedału sprzęgła – ten będzie „wpadał w podłogę”, zacinał się czy łapał w zbyt niskiej lub wysokiej pozycji. Na listę objawów zużycia warto wpisać także wycieki płynu hydraulicznego.

• W przypadku wysprzęglika centralnego dużo częściej uszkadza się łożysko. Objawem jego uszkodzenia jest pojawienie się dziwnych dźwięków w czasie pracy docisku sprzęgła. Mogą to być piski, świsty czy szmery.
• Jak sprawdzić, czy prawidłowo działa wysprzęglik sprzęgła? Należy zaparkować samochód na równej powierzchni. Następnie kierowca powinien wcisnąć sprzęgło na postoju oraz wrzucić bieg pierwszy lub wsteczny. Gdy w tym czasie samochód poruszy się choć delikatnie, to oznacza, że wysprzęglik nie pracuje w pełni. Nie rozłącza w stu procentach silnika i układu przeniesienia napędu. Czasami będzie to wynikiem uszkodzenia wysprzęglika. Czasami kierowca będzie musiał tylko odpowietrzyć wysprzęglik.
• Problem z ruszaniem samochodem na ogół nie jest objawem mówiącym o tym, że wysprzęglik działa nieprawidłowo. Częściej dotyczy samego sprzęgła lub awarii skrzyni biegów.

Mechanik bez problemu potwierdzi wystąpienie usterki wysprzęglika. Wykona jazdę próbną, a do tego oględziny np. pompy sprzęgła oraz przewodów hydraulicznych.

Ile kosztuje wymiana wysprzęglika?

Ceny wysprzęglika sprzęgła są mocno zróżnicowane. Czasami nowa część kosztuje od 50 do 200 zł, a czasami 4 tys. zł. To jednak dopiero początek kosztów. Bo np. komplet elementów sprzęgła wraz z wysprzęglikiem centralnym może już kosztować 6 tys. zł. A cały czas na liście brakuje kosztu robocizny mechanika. Gdy warsztat wymieni nowy wysprzęglik zewnętrzny, naprawa nie powinna kosztować więcej niż 300 zł. Kwota jest niska, bo i naprawa mało skomplikowana. Wystarczy, że mechanik odkręci wysprzęglik i podłączy nowy. Gdy wysprzęglik jest zamontowany pod obudową skrzyni, koszty rosną do sumy wynoszącej od 600 do nawet ponad 1000 zł. W tym przypadku konieczny jest bowiem demontaż i rozebranie przekładni.

• Warto pamiętać o tym, że mechanicy zalecają montaż nowego wysprzęglika (szczególnie centralnego) podczas każdorazowej wymiany sprzęgła i koła dwumasowego w skrzyni biegów. Tylko układ odbudowany w oparciu o nowe elementy jest w stanie przywrócić układowi sprzęgła i przekładni płynną pracę.

Czy po wymianie wysprzęglika układ hydrauliczny trzeba odpowietrzyć?

Wymiana wysprzęglika może doprowadzić do zapowietrzenia systemu hydraulicznego. Układ sterowania sprzęgła nie będzie mógł zatem pracować prawidłowo. Na tym jednak problemy kierowcy mogą się nie zakończyć. Bo gdy pojazd posiada jeden układ hydrauliczny dla sprzęgła, ale i hamulców, skutkiem zapowietrzenia może się stać także osłabiona praca drugiego z obwodów. A to tworzy realne zagrożenie dla bezpieczeństwa jazdy. Dlatego mechanicy zalecają, aby po awarii wysprzęglika i wymianie elementu na nowy, zawsze profilaktycznie odpowietrzyć układ.

• Odpowietrzanie hydraulicznego systemu sprzęgła zaczyna się od… hamulców. Bo zarówno hamulce, jak i sprzęgło korzystają z jednego obwodu krążenia płynu. Dopiero po odpowietrzeniu hamulców, mechanik może przystąpić do odkręcenia zaworu na siłowniku sprzęgła. Dopiero wtedy kierowca będzie miał pewność, że praca sprzęgła po naprawie, jest prawidłowa.