Obowiązek zmiany opon – czy należy to robić? A jeśli tak, to kiedy?

Opony i felgi mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa. Czy to automatycznie narzuca na kierowców obowiązek używania opon zimowych? Jak wyglądają w Polsce przepisy regulujące używanie opon? I co z koniecznością stosowania opon zimowych w Europie? Poszukajmy odpowiedzi na te pytania.

Spis treści:

• Czy jest obowiązek opon zimowych w Polsce?
• Co mówią przepisy dotyczące opon letnich i zimowych?
• Brak obowiązku wymiana opon na zimowe a wyroku sądów
• W jakich krajach opony zimowe są obowiązkowe?
• Czy obowiązek zmiany opon na zimowe np. w Niemczech dotyczy także polskich pojazdów?

Warunki drogowe panujące zimą i latem są diametralnie różne. Stosowanie odpowiednich opon dostosowanych do sezonu powinno być zatem oczywistą oczywistością. Mniej więcej od 1 listopada do 1 kwietnia powinny to być zimówki. Przez pozostałą część roku ogumienie powinno spełniać standard letni. Zalecane są zimowe opony, ale czy są one obowiązkowe?

Czy jest obowiązek opon zimowych w Polsce?

Odpowiedź na to pytanie może być jedna. W Polsce obowiązek jazdy na oponach zimowych nie istnieje. Zapis mówiący o tej kwestii nie pojawia się ani w ustawie Prawo o ruchu drogowym, ani rozporządzeniach dotyczących stanu pojazdu czy w przeglądzie technicznym auta. Brak prawnego zapisu nie oznacza jednak, że kierowcy mogą tę kwestię ignorować. Właściciel powinien dbać o dobór właściwych opon, gdy np. panują warunki zimowe lub letnie. To kluczowe z punktu widzenia bezpieczeństwa.

• Kiedy opony zimowe należy zmienić na letnie i odwrotnie? Czas na wymianę opon wskazuje temperatury otoczenia. Specjaliści przyjmują, że w sytuacji, w której w ciągu dnia temperatura spada poniżej 8 stopni Celsjusza, należy zmienić opony na zimowe. Gdy wskazanie termometru w dłuższej perspektywie okazuje się wyższe, kierowca powinien zdecydować się na wymianę opon na letnie. Sezonowa wymiana opon wymaga jednak długoterminowego sprawdzenia pogody.
• Specjaliści zalecają, aby podczas wymiany opon letnich i zimowych kompletami pamiętać np. o wyważaniu kół. Jeżeli ogumienie ujawnia nieprawidłowe zużycie, konieczna może być też kontrola zbieżności kół. Nie należy zapominać także o prawidłowym przechowaniu opon, ponieważ nieprzestrzeganie tej kwestii może istotnie skrócić żywotność ogumienia.

Co mówią przepisy dotyczące opon letnich i zimowych?

Polskie przepisy drogowe niezwykle lakonicznie traktują kwestię ogumienia. Odnosi się do niej przede wszystkim par. 11 ust. 5 i 7 rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych  oraz zakresu niezbędnego wyposażenia pojazdów. Zapis ten wskazuje m.in. na takie kwestie, że opony zastosowane w pojeździe samochodowym:

• powinny być pneumatyczne, o nośności dostosowanej do nacisku koła oraz dostosowane do maksymalnej prędkości pojazdu.
• powinny mieć jednakową konstrukcję i rzeźbę bieżnika na jednej osi.
• nie mogą pokazywać granicznego zużycia bieżnika, a gdy brakuje wskaźnika zużycia, nie mogą mieć bieżnika niższego, niż 1,6 mm.
• nie mogą mieć widocznych pęknięć odsłaniających lub naruszających osnowę.
• nie mogą być oponami z kolcami. Opony z kolcami są dozwolone poza drogami publicznymi. Tu istnieje możliwość założenia jedynie łańcuchów na opony.

Przepisy nawet słowem nie odnoszą się do kwestii sezonowej wymiany opon. To sprawa, która pozostaje nieuregulowana. I to pomimo wieloletnich apeli organizacji działających na rzecz bezpieczeństwa drogowego. Te chciałyby, aby w Polsce pojawił się obowiązek stosowania opon zimowych i aby przepisy wskazywały sztywny termin działania zapisu. Ten mógłby mówić o okresie od listopada do końca marca.

Brak obowiązku wymiana opon na zimowe a wyroku sądów

Opony zimowe nie są obowiązkowe w Polsce. To w dużej mierze prawda. Choć brak obowiązku zapisanego wprost w przepisach czasami jest argumentem, który… upada przed sądem. Niektóre wyroki uznają, że już obecnie obowiązujące przepisy sprawiają, że w niektórych sytuacjach istnieje obowiązek wymiany opon. Przykład płynie np. z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2011 r. III KK 276/10. Sprawa dotyczy wypadku samochodu nauki jazdy. Ten w warunkach zimowych nie posiadał ogumienia zimowego, wpadł w poślizg i spowodował wypadek.

Skład sędziowski uznał, że taka sytuacja naruszyła obowiązek „wyposażenia i utrzymania pojazdu uczestniczącego w ruchu w takim stanie, aby korzystanie z niego nie zagrażało bezpieczeństwu jadących nim osób lub innych uczestników ruchu” (art. 66 ust. 1 pkt. 1 i 6 ustawy Prawo o ruchu drogowym). Brak ogumienia sezonowego stał się zatem jednym z czynników niezachowania ostrożności, o której mowa w art. 9 par. 2 ustawy Kodeks karny.

Warto w tym punkcie pamiętać o jednym. Powyższy wyrok stanowi jedynie interpretację przepisów. Ta będzie raczej wykorzystywana podczas kolejnych procesów sądowych, a nie daje wykładni np. policjantom do karania kierowców. Kierowcy powinni pamiętać o korzystaniu z opon zimowych, ale w Polsce nie znajduje się jeszcze na liście wykroczeń w taryfikatorze mandatów.

W jakich krajach opony zimowe są obowiązkowe?

Polskie przepisy są lakoniczne. W niektórych krajach Europy opony zimowe są obowiązkiem, który został wpisany w przepisy. Co więcej, nie mówimy o ogólnym nakazie używania opon zimowych, a konkretnych zapisach regulujących np. konieczność ich stosowania w okresie od listopada do kwietnia. Dobry przykład dotyczy np.:

• Austria – opony są obowiązkowe od 1 listopada do 15 kwietnia.
• Chorwacja – opony są obowiązkowe od 15 listopada do 15 kwietnia.
• Czechy – opony są obowiązkowe od 1 listopada do 31 marca.
• Estonia – opony są obowiązkowe od 1 grudnia do 1 marca.
• Finlandia – opony są obowiązkowe od 1 grudnia do końca lutego.
• Litwa – opony są obowiązkowe od 10 listopada do 31 marca.
• Łotwa – opony są obowiązkowe od 1 grudnia do 1 marca.
• Norwegia – opony są obowiązkowe od 15 listopada do 31 marca. 
• Niemcy – używanie opon zimowych w okresie chłodnym zależy od warunków pogodowych. Gdy panują zimowe warunki na drogach, należy je posiadać w pojeździe.

Analizując przepisy zagraniczne, należy wskazać na jeszcze dwie kwestie. Mowa o tym, że:

• w poszczególnych państwach czasami obowiązują bardziej restrykcyjne przepisy. Te mogą mówić np. o tym, że opony zimowe muszą mieć głębokość bieżnika wyższą, niż polskie 1,6 mm. Dla przykładu w Austrii opony muszą posiadać co najmniej 4 mm.
• za granicą obowiązuje nie tyle obowiązek posiadania opon zimowych, co raczej opon z homologacją zimową. To sprawia, że zamiennikiem mogą się stać opony całoroczne noszące symbol alpejski 3PMSF. W ten zakres nie łapią się opony oznaczone symbolem M+S. Żadnego znaczenia nie ma fakt np. posiadania opon run flat.

Czy obowiązek zmiany opon na zimowe np. w Niemczech dotyczy także polskich pojazdów?

Konieczność dostosowania opon do warunków drogowych to kwestia, która bywa podnoszona w kontekście Konwencji wiedeńskiej o ruchu drogowym. Ta mówi o tym, że polskiego kierowcę w Polsce i za granicą obowiązują te same przepisy mówiące o wyposażeniu pojazdu. Ta sztuczka może się sprawdzić, ale w przypadku braku dodatkowego kompletu żarówek. Tu raczej spali na panewce. Z uwagi na fakt, że mówimy o bezpieczeństwie, policjanci w Niemczech, Austrii czy Chorwacji nie odstąpią od postępowania mandatowego. Kierowca powinien mieć tego świadomość.