6 min czytania
Elektryczny rozrusznik silnika spalinowego to urządzenie, które można spotkać we wszystkich współczesnych samochodach. W innym przypadku uruchomienie silnika kluczykiem lub przyciskiem nie byłoby możliwe. Rozrusznik w samochodzie obraca wieńcem koła zamachowego i wprawia w ruch wał korbowy, dzięki czemu zapewnia odpowiednią prędkość obrotową, niezbędną do odpalenia i dalszej pracy silnika spalinowego. Jak jednak rozrusznik działa i jakie są jego najczęstsze awarie? Odpowiadamy na najważniejsze pytania!
Spis treści:
Czasy, w których silnik uruchamiany był korbą, minęły dawno temu. Dziś rozrusznik, czyli niewielki silnik elektryczny poruszający wieńcem zębatym, mają wszystkie samochody. Dzięki temu kierowca nie musi wychodzić z samochodu, aby uruchomić silnik, a samo odpalenie jednostki jest wyjątkowo łatwe i bezpieczne. To tak oczywiste, że niewielu właścicieli aut w ogóle się nad tym zastanawia. Choć wszyscy wiemy, do czego służy rozrusznik, nie każdy kierowca ma świadomość, w jaki sposób zbudowany jest ten podzespół.
Sercem rozrusznika jest oczywiście szczotkowy silnik elektryczny, zasilany prądem z akumulatora. Mimo niewielkich wymiarów wymaga sporego natężenia prądu, wszak musi wprawić w ruch cały silnik spalinowy. Oprócz silnika wewnątrz obudowy znajdziemy:
Napięcie z akumulatora jest doprowadzane na styk rozrusznika cały czas. Silnik prądu stałego uruchamia się jednak dopiero w momencie, gdy elektrowłącznik z cewką przesunie ferromagnetyczny rdzeń w kierunku styków. W tym samym momencie rozrusznik jest zazębiany z wieńcem koła zamachowego. Rozruch silnika spalinowego mógłby doprowadzić do uszkodzenia rozrusznika, dlatego koło zębate wyposażone jest w sprzęgło jednokierunkowe. Dzięki temu możliwe jest przenoszenie momentu obrotowego z rozrusznika na sprzęg, ale nie odwrotnie.
W jaki sposób rozrusznik wprawia wał korbowy silnika w ruch? Wszystko zaczyna się od przekręcenia kluczyka w stacyjce lub naciśnięcia przycisku uruchamiania silnika. W tym momencie bendiks przesuwany jest w stronę koła zamachowego silnika. Gdy zębnik trafia na swoje miejsce i dojdzie do zazębienia się kół zębatych rozrusznika z silnikiem, elektromagnes zwiera styki zasilania i dostarcza prąd do elektrycznego silnika. Prąd ten dostarczany jest przez szczotki na komutator, stąd charakterystyczny dźwięk pracy rozrusznika.
W krótkiej chwili rozrusznik rozpędza wał korbowy silnika do ok. 50-200 obr./min. Takie obroty wystarczą, aby silnik spalinowy mógł zacząć pracować samoczynnie. Gdy silnik w aucie odpala, jednokierunkowe sprzęgło odłącza napęd, a zębatka rozrusznika może wrócić na swoje miejsce. Napęd rozrusznika nie otrzymuje obciążenia z silnika, więc odpalaniu nie powinny towarzyszyć żadne zgrzyty ani stuknięcia. Warto pamiętać, że mimo niewielkich rozmiarów rozrusznik pobiera dużo energii elektrycznej, więc odpalaniu silnika może towarzyszyć chwilowe przygasanie kontrolek lub świateł. Długotrwałe obracanie wału korbowego silnika jest w stanie natomiast bardzo szybko rozładować akumulator.
Rozrusznik samochodowy nie przypomina o swoim istnieniu, ale tylko do momentu, gdy przytrafi się usterka. Najbardziej oczywistą awarią jest oczywiście całkowite unieruchomienie rozrusznika, ale rodzajów nieprawidłowości jest znacznie więcej. Po czym więc poznać, że rozruch silnika odbywa się nieprawidłowo? Jak sprawdzić, czy winowajcą jest rzeczywiście rozrusznik, a nie inny podzespół, jak świece żarowe? Oto najczęstsze objawy awarii rozrusznika:
Zanim dojdzie do całkowitego zepsucia rozrusznika, zazwyczaj pojawiają się pierwsze symptomy, takie jak pojedyncze skrzypnięcia podczas rozruchu czy chwilowe problemy z rozruchem. Warto więc wiedzieć, jak rozpoznać poszczególne problemy z rozrusznikiem, aby odpowiednio zareagować. Częstym powodem problemów z rozrusznikiem jest zużycie szczotek węglowych, przez co te zawieszają się i nie przekazują prądu do komutatora. W takim przypadku często wystarczy lekko stuknąć kijem od szczotki w obudowę rozrusznika, aby je odblokować. Podczas jazdy w trasie może to być bardzo pomocne.
Niestety, często usterka jest poważniejsza i nie da się jej usunąć w równie prosty sposób. Niewłaściwie działający elektromagnes nie wysunie bendiksu, zaś uszkodzony bendiks nie będzie w stanie sprzęgać koła zębatego silnika. Przyczyną zbyt wolnego obracania się wirnika bywa natomiast uszkodzona tuleja. W wielu sytuacjach okazuje się, że do rozrusznika wcale nie dociera napięcie i problem leży zupełnie gdzie indziej. Doświadczony mechanik rozpozna przyczynę problemu bardzo szybko, nawet na podstawie samych objawów.
Przekręcasz stacyjkę, a rozrusznik ani drgnie? A może podczas uruchamiania silnika czasem słyszysz zgrzyty? To znak, że zbliża się naprawa. Bagatelizowanie awarii to złe wyjście, bowiem kłopoty z rozrusznikiem rzadko znikają samoczynnie. W większości przypadku szybko się pogłębiają, co może doprowadzić do unieruchomienia samochodu. Na szczęście większość rozruszników można poddać regeneracji. Najczęściej ogranicza się ona do wymiany szczotek i tulejek, ale możliwa jest także bardziej rozbudowana renowacja. Do wielu aut dostępne są zestawy naprawcze, pozwalające całkowicie zregenerować rozrusznik.
Jeśli natomiast niezbędny jest nowy rozrusznik, cena wymiany wcale nie musi być wysoka. Zamienniki można zakupić już za około 300 zł. Znacznie droższa jest naprawa rozrusznika w aucie z systemem start-stop, w którym rozrusznik służy do rozruchu silnika niemal na każdych światłach. Taki rozrusznik musi odpalić silnik bardzo szybko, dlatego działa ze zdecydowanie większą mocą.
Awarie rozruszników bywają kłopotliwe, bo często są nagłe. Mogą zdarzyć się w trakcie podróży, np. na stacji benzynowej czy pod hotelem. Wielu kierowców podejrzewa wówczas rozładowanie akumulatora lub przepalenie się bezpiecznika, ale często przyczyna kłopotów leży w samym rozruszniku. O ile z zawieszonymi szczotkami łatwo sobie poradzić, to poważniejsze mankamenty nie obędą się bez interwencji mechanika lub elektryka samochodowego. W szczególnych sytuacjach można uruchomić auto awaryjnie „na pych”, ale nie jest to zdrowe dla silnika – wyjaśnia ekspert Q Service Castrol.
Aby uniknąć podobnych problemów, udać się do warsztatu samochodowego już wtedy, gdy pojawią się pierwsze nieprawidłowości. Dzięki temu unikniesz holowania samochodu za pomocą haków holowniczych lub transportowania go do serwisu na lawecie. A warto pamiętać, że koszty naprawy mogą się zwiększyć – wystarczy, że popsuty rozrusznik uszkodzi wieniec zamachowego koła. Najlepsze serwisy samochodowe, którym powierzysz własny pojazd, znajdziesz na stronie www.qservicecastrol.eu
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.
Przygotowane przezEksperci Q Service Castrol
