Pasek klinowy – co to jest, jakie ma zastosowanie i kiedy wymieniać?

Wbrew pozorom silnik samochodowy nie napędza wyłącznie kół pojazdu. Moment obrotowy wału korbowego wykorzystywany jest też do wprawiania w ruch osprzętu silnika i innych podzespołów. Odpowiada za to pas klinowy, zwany również wielorowkowym lub wieloklinowym. Jakie zastosowanie mają paski wielorowkowe, z czego składa się taki pasek i kiedy należy wymienić go na nowy? Sprawdź!

Spis treści:

• Czym jest pasek klinowy (wielorowkowy)?
• Budowa paska wielorowkowego
• Za co odpowiada pasek klinowy?
• Kiedy pasek klinowy nadaje się do wymiany? Objawy zużycia
• Dlaczego pasek klinowy piszczy? Czy wystarczy naciągnąć pasek?
• Jak często wymieniać pasek klinowy?

Czym jest pasek klinowy (wielorowkowy)?

Paski klinowe i wielorowkowe to elementy przenoszące napęd z jednego koła pasowego na drugie. Stosowane są nie tylko w motoryzacji, ale również w wielu maszynach przemysłowych i można je spotkać niemal w każdej gałęzi przemysłu. Paski klinowe klasyczne oraz wielorowkowe wykorzystują wyłącznie tarcie, czym różnią się od pasków klinowych zębatych, jednak ich rola jest taka sama – wprawiają w ruch inne podzespoły. Dzięki swojej konstrukcji pasek klinowy jest znacznie cichszy od łańcucha, a także generuje mniejsze opory, dzięki czemu świetnie sprawdza się w swojej roli.

W przypadku silnika samochodowego pasek wielorowkowy stosowany jest do obsługi osprzętu silnika, ale nie tylko. Większość współczesnych samochodów wyposażonych jest także w podzespoły zasilane momentem obrotowym wału korbowego, a pasek wieloklinowy jest niejako pośrednikiem przekazującym napęd. Warto jednak pamiętać, że paski klinowe wielorowkowe różnią się od siebie i obecnie trudno spotkać klasyczny pas klinowy, z tylko jednym klinem.

Taki rodzaj pasków wymagał stosunkowo dużej grubości, aby powierzchnia boczna tarcia była wystarczająca. Taka budowa utrudnia wyginanie, zwłaszcza podczas niskich temperatur. W przypadku dużej ilości pasowych kół i mocno skomplikowanego układu silnika prowadzi to do szybszego zużycia paska. Podobnie jak pasy wąskoprofilowe, klinowe paski napędowe stosowane są więc wyłącznie w maszynach przemysłowych. W motoryzacji stosuje się paski wieloklinowe, zwane także wielorowkowymi. Za co odpowiada pasek klinowy i co się stanie, gdy pęknie? Brak prądu w akumulatorze to dopiero początek problemów.

Budowa paska wielorowkowego

Jak sama nazwa wskazuje, paski wielorowkowe mają więcej rowków i klinów, dzięki czemu udało się zmniejszyć grubość paska bez obniżenia właściwości tarcia. Za zachowanie właściwej powierzchni paska przylegającej do kół pasowych odpowiadają drobne nacięcia, współpracujące z identycznymi wyżłobieniami na kołach. W ten sposób udało się zmniejszyć grubość paska oraz zwiększyć jego elastyczność. Dzięki takiej budowie paska wieloklinowego można zastosować koła pasowe o mniejszej średnicy, a także regulować jego wytrzymałość zwiększanie szerokości. Ułatwienie poruszania się na kołach pasowych pozwala uzyskać także bardziej skomplikowane układy napędowe osprzętu.

Z czego się składa pasek wielorowkowy? Wbrew pozorom nie jest on wykonany wyłącznie z gumy. Jego szkieletem są stalowe linki, zatopione wewnątrz tworzywa, podobnie jak drut w rancie opony. Pas klinowy składa się także z dodatkowych wzmocnień, wykonanych z mieszanki włókien lub impregnowanej tkaniny. Wszystko to zatopione jest w gumie, kauczuku lub innym tworzywie spełniającym parametry. Pasek klinowy przekazuje energię z silnika na wiele elementów osprzętu, dlatego musi być elastyczny, trwały i przyczepny niezależnie od obciążenia, temperatury powietrza czy zanieczyszczeń. Warto pamiętać, że pasek klinowy pracuje w trudnych warunkach i ma kontakt z produktami ropopochodnymi, dlatego musi być na nie odporny.

Za co odpowiada pasek klinowy?

Dlaczego jednak pasek klinowy w motoryzacji jest tak ważny? Pierwszą rzeczą, o której należy pamiętać, jest to, aby nie mylić go z paskiem rozrządu. To dwa różne układy, a pas rozrządu odpowiada za sterowanie otwarciem i zamknięciem zaworów w silniku. Pasek wielorowkowy służy natomiast do napędzenia innych podzespołów, takich jak:

• Alternator – podstawowym zadaniem paska klinowego jest napędzanie alternatora, czyli prądnicy wytwarzającej energię potrzebną do działania elektroniki samochodowej oraz ładowania akumulatora.
• Pompa hydrauliczna wspomagania kierownicy – w samochodach z hydraulicznym wspomaganiem kierownicy pasek wielorowkowy przenosi również napęd z wału korbowego na koło pasowe pompy. Dzięki temu w układzie cały czas jest utrzymywane odpowiednie ciśnienie płynu. We wspomaganiu elektrycznym rolę pompy przejmuje silnik elektryczny.
• Sprężarka klimatyzacji – za pomocą paska osprzętu napędzany jest też kompresor klimatyzacji samochodowej. Z tego względu to właśnie po włączeniu klimatyzacji słychać czasem pisk paska.
• Pompa wody – pasek klinowy może także napędzać pompę wody, czyli niezwykle ważny element układu chłodzenia. To dzięki niej płyn chłodniczy może krążyć i odbierać ciepło z silnika.

O niezaburzone przekazywanie energii z wału korbowego silnika dba napinacz, który dociska pasek klinowy do kół pasowych i zapobiega uślizgom. Prawidłowe napięcie paska wynosi od 5 do 15 mm, w zależności od długości paska. Zużyty pasek osprzętu silnika generuje szereg problemów, a jego pęknięcie niemal zawsze wiąże się z unieruchomieniem auta.

Kiedy pasek klinowy nadaje się do wymiany? Objawy zużycia

Pasek klinowy od setek lat wykorzystywany jest w różnego rodzaju maszynach, a w każdej z nich może pojawić się charakterystyczny objaw zużycia, czyli piszczenie. Odpowiada za to oczywiście niechciany poślizg paska na kole, na jednym lub kilku klinach. Duży wpływ na to ma wilgoć, dlatego podobny problem najłatwiej zaobserwować podczas późnej jesieni. W niektórych sytuacjach wzmaga się pisk silnika bez względu na panującą pogodę. Dzieje się tak w momencie dużego obciążenia paska klinowego, np. po uruchomieniu wielu odbiorników elektronicznych (obciążenie alternatora), po włączeniu klimatyzacji oraz podczas kręcenia kierownicą. Zazwyczaj piszczenie paska pojawia się tuż po uruchomieniu silnika i niknie, gdy uda się pozbyć warstwy wody.

O tym, że wskazana jest wymiana paska, mogą jeszcze świadczyć takie objawy jak:

• Drgania paska klinowego – jeśli pasek pracuje nierówno i ma tendencję do wpadania w drgania, może to świadczyć o jego zużyciu.
• Pęknięcia i wyszczerbienia – dyskwalifikujące są też wszelkie ubytki gumy i pęknięcia spowodowane parceniem materiału.
• Trudności w skręcaniu kierownicą – jeśli momentami kierownica pracuje z oporem lub nie działa płynnie, być może winowajcą jest ślizgający się pasek.
• Problemy z klimatyzacją – problemy wystąpią też w momencie, gdy pasek klinowy nie będzie w stanie skutecznie przenieść napędu na sprężarkę klimatyzacji. Skutkuje to niewystarczającym chłodzeniem kabiny.
• Przygasanie świateł i problemy z ładowaniem – jeśli alternator nie jest w stanie wygenerować energii elektrycznej potrzebnej do zasilenia samochodu, na desce rozdzielczej zaświeci się czerwona kontrolka akumulatora. Innym objawem zużycia paska osprzętu może być też przygasanie świateł po zwiększeniu obciążenia w instalacji elektrycznej, np. po włączeniu radioodtwarzacza lub opuszczania szyb.
• Wyraźne luzy – wymiana paska jest też niezbędna w momencie, gdy nie da się już skompensować luzu.

Dlaczego pasek klinowy piszczy? Czy wystarczy naciągnąć pasek?

Sam fakt, że pasek piszczy, nie musi jednak świadczyć o jego wyeksploatowaniu. Czasem problem leży w zatartych łożyskach kółek pasowych lub zbyt małym naprężeniu pasa. Co ciekawe, może pojawić się także na skutek niewspółosiowego ustawienia względem siebie kółek pasowych. Długotrwałe oddziaływanie naprężeń na kołach pasowych przyspiesza zużycie paska klinowego, co dodatkowo potęguje problem. Powodem hałasowania w wielu przypadkach jest zanieczyszczenie układu olejem silnikowym, piachem lub innymi zabrudzeniami.

Wiele problemów z paskiem klinowym można rozwiązać poprzez naciągnięcia go. Nie w każdym silniku zastosowany jest automatyczny napinacz, więc po usłyszeniu pierwszych pisków najlepiej samodzielnie skorygować napięcie elementu. Służą do tego specjalne śruby regulacyjne. Regulacji można oczywiście podjąć się samemu, jednak w większości wypadków wymaga to użycia klucza dynamometrycznego (20 Nm). Pasek nie może być luźny, ale i zbyt mocne naprężenie go jest szkodliwe. Może doprowadzić do uszkodzenia łożysk osprzętu, a także zerwania paska. Pamiętaj też, że dostępne są różne rodzaje pasków klinowych, dlatego warto dokładnie go zmierzyć przed założeniem.

Jak często wymieniać pasek klinowy?

Nawet najwyższej jakości paski klinowe z czasem się zużywają, dlatego warto je wymieniać profilaktycznie co 4 lata lub 60-120 tys. km, zgodnie z zaleceniami producenta. To dość trwałe elementy, ale wpływ na ich żywotność mają inne czynniki, np. czystość czy łożyskowanie kół pasowych. Wymienić pasek trzeba też wtedy, gdy zauważysz na nim pęknięcia lub wyszczerbienia świadczące o utracie elastyczność gumy. Najlepiej skorzystać z oryginalnych części lub dobrej jakości zamienników, bowiem osprzęt napędzany pasami klinowymi stworzonymi przez renomowanych producentów zachowa dobre parametry znacznie dłużej. Przypominamy też, że nie zawsze wystarczy wymienić pas klinowy. Jeśli uszkodzone są łożyska lub kółka osprzętu, niezbędna jest wymiana także tych części.

Zauważasz problemy z silnikiem w Twoim aucie? Sprawdź stan paska klinowego! Być może nadaje się już do wymiany. Umów wizytę w serwisie na stronie www.qservicecastrol.eu i oddaj swój samochód w ręce specjalistów.