Przegląd klimatyzacji

Układ klimatyzacji wbrew pozorem nie jest wyjątkowo skomplikowany, a różni się sposobem obsługi. W starszych samochodach jest to proste sterowanie elektryczne, z manualnymi pokrętłami temperatury. W najnowszych pojazdach układ klimatyzacji sterowany jest oddzielnym systemem komputerowym z własnym układem diagnostycznym. Cel stosowania klimatyzacji zawsze jest taki sam: zapewnić kierowcy i pasażerom przyjemną temperaturę wewnątrz auta oraz pozbyć się wilgoci z szyb i wnętrza kabiny.

• Kompresor klimatyzacji, czyli pompa, spręża czynnik.


• Sprężony, ale i rozgrzany pod wpływem ciśnienia czynnik trafia do skraplacza, czyli chłodnicy klimatyzacji.


• Skraplacz (chłodnica klimatyzacji) znajduje się w przednim zderzaku. Za sprawą pędu powietrza i pracy przedniego wentylatora, czynnik zostaje schłodzony.


• W skraplaczu czynnik zmienia stan skupienia z gazowego w ciekły. Trafia do osuszacza.


• W osuszaczu czynnik oddziela się od zanieczyszczeń, pary wodnej i cząsteczek powietrza. Osuszacz pełni jednocześnie funkcję filtra oraz usuwa wilgoć.


• Czynnik trafia do zaworu rozprężającego, trafia do części układu niskiego ciśnienia, przez co w krótkim czasie zwiększa swoją objętość.


• W wyniku gwałtownej reakcji rozprężania, do której dochodzi już w kolejnym elemencie, w parowniku, czynnik drastycznie obniża swoją temperaturę.


• Parownik to mała chłodnica z zimnym czynnikiem wewnątrz, przez którą przepływa strumień powietrza kierowany przez układ wentylacji do wewnątrz samochodu. W ten sposób do kabiny trafia chłodne powietrze.


• Z parownika czynnik zasysany jest przez kompresor i cały proces zaczyna się od nowa.

Kierowca może zauważyć kilka różnych objawów niesprawnie działającego układu klimatyzacji.

Najbardziej oczywistym jest zupełna utrata chłodzenia lub pogorszenie wydajności – zbyt długie chłodzenie oraz brak możliwości osiągnięcia niskiej temperatury. Najprostszą przyczyną może być brak lub ubytek czynnika chłodzącego. Naturalnym procesem jest, że w ciągu roku ulatnia się około 10% czynnika, ale powodem mogą być także małe lub większe nieszczelności układu. Za pomocą specjalnej maszyny do serwisu klimatyzacji, mechanik opróżni układ i sprawdzi ile było w nim czynnika, porównując tę wartość z wartością fabryczną. Maszyna utworzy także w układzie próżnię, weryfikując jak skutecznie układ jest w stanie utrzymać tę próżnię. Innym sposobem jest napompowanie układu azotem pod wysokim ciśnieniem, co pomoże w identyfikacji miejsc nieszczelności. Oba sposoby stosuje się także do czyszczenia i płukania układu.

Częstym powodem nieszczelności jest przedziurawienie chłodnicy. Znajduje się ona w przednim zderzaku, a więc narażona jest na ataki ze strony ciał obcych w trakcie jazdy.

Uwaga! Po zauważeniu znacznej niesprawności klimatyzacji, należy zrezygnować z jej używania. Włączanie klimatyzacji bez czynnika chłodzącego może skutkować kosztownym zatarciem kompresora, ponieważ czynnik jest jednocześnie jego płynem smarującym. Bardziej zaawansowane układy sterowania zapobiegają uruchomieniu klimatyzacji przy braku czynnika.

Kolejne objawy to nieprzyjemny zapach z wentylacji lub nadmierne parowanie szyb. Powodem może być brudny filtr powietrza, a także zagrzybienie układu z powodu odkładania się wilgoci. Układ wentylacji można regularne odgrzybiać dedykowanymi środkami lub poprzez ozonowanie. Jednak istnieje także ryzyko, że parownik lub osuszacz są wilgotne i to tam utworzyło się zagrzybienie. Zbyt wiele wody w układzie może powodować także korozję poszczególnych elementów układu.

Trudniejszymi do zidentyfikowania objawami mogą być nadmierny hałas oraz podwyższone zużycie paliwa. Mogą one wynikać z pierwszych problemów z pracą kompresora, zaworu rozprężającego lub wentylatora skraplacza.

ontrolę układu klimatyzacji wraz z ewentualnym uzupełnieniem czynnika i serwisem powinno przeprowadzać się raz do roku. Po długim okresie nieużywania klimatyzacji, w układzie może pojawić się wilgoć i nieprzyjemne zapachy spowodowane zagrzybieniem. To odpowiednia, a wręcz niezbędna okazja do kontroli układu. W skrajnych przypadkach zaniechanie regularnego serwisu może skutkować poważnymi i kosztownymi awariami podzespołów układu.

Brzydki zapach nie jest jedynym powodem do przeprowadzenia serwisu, a przynajmniej odgrzybiania klimatyzacji. Nieprzyjemne zapachy powodowane są przez zagrzybienie. Obecność grzybów w powietrzu cyrkulującym w kabinie negatywnie wpływa na drogi oddechowe osób podróżujących samochodem. Grzyby mogą wywołać alergie czy nieprzyjemne samopoczucie, a w najgorszym przypadku zakażenia dróg oddechowych.

Sprawna klimatyzacja aktywnie przyczynia się do poprawienia bezpieczeństwa jazdy. Użycie klimatyzacji przyspiesza odprowadzenie pary wodnej i wilgoci z szyb, dzięki czemu poprawiona jest widoczność w trakcie jazdy. W przypadku upałów sprawna klimatyzacja pomaga utrzymać komfortową temperaturę wewnątrz, co bezpośrednio przekłada się na skupienie kierowcy.

Kierowca może przeprowadzić taki test we własnym zakresie. Potrzebuje do tego jednak ciepłej pogody, ewentualnie np. garażu podziemnego. Powinien odpalić silnik, włączyć schładzacz, ustawić go na możliwie najniższą temperaturę i najwyższą siłę pracy dmuchawy, a następnie przyłożyć dłoń do kratki wentylacyjnej. Powietrze wydobywające się z niej po kilkunastu sekundach musi stać się dosłownie lodowate. Nie może być zaledwie chłodne czy letnie. Taki objaw oznacza normalny sposób pracy klimatyzacji.

Zakres podstawowej usługi mówi o dezynfekowaniu kanałów wentylacyjnych i obligatoryjnej wymianie filtra kabinowego. Poza tym mechanik powinien wzrokowo sprawdzić stan podstawowych elementów schładzacza w pojeździe. W przypadku rozszerzonego zakresu usługi, konieczna może być też wymiana czynnika chłodniczego. W jej ramach pracownik warsztatu przeprowadzi też np. próbę ciśnieniową szczelności układu.

Kierowca powinien dezynfekować kanały wentylacyjne w pojeździe co najmniej raz w roku. Najlepiej wykonać procedurę bezpośrednio przed sezonem letnim czy wiosennym. Na tym jednak nie koniec. Bo raz na dwa do czterech lat należy skontrolować stan czynnika chłodzącego. Wskazane jest nie tyle uzupełnienie jego poziomu, co wymiana na nowy. Wymiana jest o tyle ważna, że to w czynniku zawarty jest olej, który odpowiada za smarowanie kompresora.

Brak przeglądów klimatyzacji przynosi skutki krótko- i długoterminowe. Krótkoterminowe są takie, że podczas pracy schładzacza z kanałów wentylacyjnych zacznie wydobywać się nieprzyjemny zapach. Na tyle nieprzyjemny, że nawet w czasie upałów kierowca zrezygnuje z pracy klimatyzacji. Długoterminowe są takie, że brak wymiany środka chłodniczego może doprowadzić do zatarcia kompresora. To w czynniku zawarty jest bowiem olej smarujący jego mechanizm. To oznacza wysoki koszt naprawy.

I tak, i nie. Obydwa pojęcia mogą oznaczać to samo, ale nie muszą. Ozonowanie jest bowiem metodą odgrzybiania kanałów wentylacyjnych, ale nie jedyną. Alternatywnie pracownik warsztatu może zaproponować kierowcy czyszczenie za pomocą środka chemicznego. Problem z nim jest jednak taki, że środek posiada bardzo nieprzyjemny i drażniący zapach. Ten utrzymuje się w kabinie pasażerskiej pojazdu nawet przez kilka dni po dezynfekowaniu kanałów wentylacyjnych. Wietrzenie auta na niewiele się zdaje.

W większości przypadków mechanik poradzi sobie z serwisem klimatyzacji w godzinę zegarową. Czas wydłużyć mogą nieoczekiwane okoliczności czy konieczność bliższego sprawdzenia niektórych układów. Dlatego podczas umawiania wizyty samochodu w warsztacie warto ustalić z mechanikiem czas jej trwania.

W sytuacji, w której konieczne jest jedynie odgrzybienie kanałów wentylacyjnych i wymiana filtra przeciwpyłkowego, cena powinna zamknąć się w kwocie wynoszącej do 250 zł. Mechanik wystawi wyższy rachunek w sytuacji, w której konieczne stanie się też uzupełnienie odczynnika chłodniczego. Przy zastosowaniu środka starego typu o oznaczeniu R134a cena usługi nie powinna przekroczyć 350 zł. Środek nowego typu o oznaczeniu R1234yf wywinduje ją nawet do 800 zł.