12 min czytania
Prawidłowe wyważenie kół to jedna z podstaw bezpiecznej jazdy. Nawet niewielki odchył od normy może spowodować drgania, które przy wyższej prędkości staną się realnym zagrożeniem. Skąd bierze się niewyważenie kół i jak mu przeciwdziałać? Czym różni się dynamiczne wyważanie kół od zwykłego? Jak wybrać dobry serwis wulkanizacyjny? Odpowiadamy na najważniejsze pytania.
1. Dlaczego wyważanie kół jest ważne?
2. Jak rozpoznać niewyważone koło? Objawy źle wyważonych kół
3. Przyczyny złego wyważenia kół
3.1. Niedoskonałości opon oraz felg
3.2. Złe osadzenie opony na feldze
3.3. Skrzywienie felgi
3.4. Uszkodzenie lub zużycie opony
3.5. Niedokładne osadzenie koła
4. Kiedy należy wyważać koła?
5. Czym grozi jazda na niewyważonych kołach?
6. Jak wygląda wyważanie kół?
7. Doważanie kół na samochodzie – jakie ma zalety?
8. Wyważanie kół – cena usługi
9. Komu zlecić wyważenie kół? Na to warto zwrócić uwagę
Zapewne każdy kierowca nieraz spotkał się z ciężarkami równoważącymi, zwanymi również odważnikami. Niewielkie metalowe elementy jeszcze do niedawna nabijane były na rant felg, głównie stalowych, ale i aluminiowych. Były więc dobrze widoczne i psuły estetykę samochodu. Dziś zastępuje się je w większości przypadków ciężarkami naklejanymi, umieszczonymi po wewnętrznej strony felgi. Są niewidoczne z zewnątrz, a dodatkowo nie niszczą lakieru na rantach felg, przez co są obecnie znacznie popularniejsze. Dlaczego jednak stosuje się ciężarki do wyważania kół?
Wyważanie kół samochodowych jest niezbędne, aby pojazd mógł toczyć się bez drgań oraz bicia. Mimo dużej precyzji, z jaką produkowane są felgi oraz opony auta, elementy te mogą nie być wyważone idealnie. Dodatkowo dysproporcje te powiększają się lub powstają podczas jazdy, gdy którakolwiek z części straci swoją geometrię. Wyważenie kół kompensuje te nierówności i pozwala wyrównać masę felgi i opony w taki sposób, aby była ona rozłożona idealnie wokół osi obrotu. Nawet kilkunasto gramowy odchył od normy może generować spore bicie, gdy prędkość obrotowa koła wzrośnie. Nienaturalne ruchy koła, np. góra-dół lub drgania boczne wpływają negatywnie na komfort jazdy, ale przede wszystkim na bezpieczeństwo podróżowania.
Wspomniane bicie, czyli drżenie koła, to jeden z podstawowych objawów złego wyważenia. Objawy są bardzo charakterystyczne i trudno je przegapić. Toczące się koło może powodować drgania całego nadwozia, które nasilają się wraz z nabieraniem prędkości. W niektórych sytuacjach po osiągnięciu pewnej prędkości mogą również znikać i pojawiać się dopiero po spowolnieniu samochodu. Jeśli zaburzenie wagi felgi lub opony jest znaczne, łatwo wyczuć, które koło jest niewyważone.
W przypadku przednich kół mogą dojść do tego również mimowolne ruchy i szarpnięcia kierownicą. Niewyważenie tylnych kół objawia się natomiast nerwowym prowadzeniem samochodu oraz tendencją do nadsterowności w zakrętach. To bardzo niebezpieczne zjawisko, więc nie należy go bagatelizować. Innym objawem niewyważenia koła jest szum opon podczas jazdy, który jednak może mieć wiele innych przyczyn. Alarmującym sygnałem powinno być również nierównomierne zużycie opony.
Sprawdź też: Serwis i regulacja gazu w samochodzie – wszystko, co musisz wiedzieć
Przyczyny niewyważenia kół mogą, ale nie muszą, leżeć w zużyciu lub uszkodzeniu któregokolwiek z elementów. Drgania pojawiają się czasem nawet po założeniu nowych felg oraz opon. Stąd też wyważarka jest podstawową maszyną używaną w zakładzie wulkanizacyjnym i korzysta się z niej przy licznych okazjach. Co sprawia, że koła tracą idealne wyrażenie?
Oba elementy produkowane są z wysoką precyzją, jednak drobne niedoskonałości nie są niczym zaskakującym. Dotyczy to głównie opon z niepewnych źródeł, a zwłaszcza opon bieżnikowanych, jednak wady produkcyjne mogą pojawić się także w przypadku ogumienia renomowanych firm. To samo dotyczy felg, których geometria jest kluczowa do uzyskania idealnego wyważenia kół. Drobne niedoskonałości są na szczęście łatwe do wyeliminowania i po naklejeniu odpowiednich ciężarków są niewyczuwalne podczas jazdy.
Czasem za złe wyważenie odpowiada nieprawidłowe osadzenie opony na feldze. Może się tak zdarzyć, jeśli rant opony nie zaklinuje się w odpowiedni sposób na obręczy po napompowaniu opony. Doświadczony wulkanizator z łatwością zauważy błąd i wyrówna ułożenie opony oraz felgi względem siebie lub spróbuje przesunąć oponę na feldze.
Powodem bicia dość często jest skrzywienie felgi. Wystarczy chwila nieuwagi, by uszkodzić ją na wyrwie drogowej, krawężniku, studzience kanalizacyjnej czy szynie kolejowej. Niewielkie wygięcie felgi może być zniwelowane ciężarkiem, jednak najlepszym rozwiązaniem jest oddanie felgi do prostowania. Tym bardziej że może być skrzywiona w różnych płaszczyznach, zatem skorygowanie uszkodzeń ciężarkami działającymi odśrodkowo nie zawsze jest możliwe. Bicie kół pojawi się także wtedy, gdy felga jest mocno wytarta, np. poprzez nieostrożne parkowanie przy krawężniku.
Jeśli problemy pojawiają się w aucie z używanymi oponami, powodów bicia można szukać w nierównomiernym zużyciu opon. Dochodzi do niego nie tylko podczas gwałtownego hamowania czy agresywnej jazdy, ale i przy nieprawidłowo ustawionej geometrii lub podczas jazdy na zużytych amortyzatorach. Jeśli więc zakładasz nowe ogumienie, upewnij się, że stan zawieszenia jest w porządku.
Bicia radialne oraz poprzeczne mogą pojawić się nawet wtedy, gdy koło na wyważarce zachowuje się wzorowo. Dzieje się tak w momencie, gdy za niewyważenie odpowiada inny element masy nieresorowanej. Statyczne lub dynamiczne niewyważenie może pojawić się w momencie, gdy koło będzie nierówno osadzone na piaście. Wówczas warto spróbować ponownie zamontować koło, obracając je względem szpilek.
Jeśli jednak uszkodzona jest piasta, nie obejdzie się bez jej wymiany. Niewyważenie koła może być spowodowane także złym rozkładem masy na innych obracających się w czasie jazdy elementach – tarczy hamulcowej, bębnie, półosi bądź piaście. Aby wyeliminować wpływ układu jezdnego, niektórzy kierowcy decydują się na wyważanie kół na samochodzie.
Przeczytaj także: Wyciek płynu hamulcowego – sprawdź, co może być przyczyną!
Koła samochodu należy wyważać za każdym razem, gdy opony ściągane są z felg. Wyważanie kół jest więc konieczne podczas sezonowej wymiany opon, a także podczas zakładania nowego kompletu. Na wizytę w serwisie wulkanizacyjnym powinni jednak zdecydować się również kierowcy, którzy korzystają z dwóch kompletów kół. W trakcie jazdy bieżnik opon może zużyć się na tyle, że koła stracą idealny rozkład masy.
To samo powinni zrobić kierowcy aut z oponami całorocznymi, których z definicji nie wymienia się sezonowo. Wulkanizator sprawdzi przy okazji stan opony pod kątem pęknięć, bąbli, wyszczerbień czy nierównomiernego zużycia bieżnika. Rutynową kontrolę warto przeprowadzić co 5-10 tys. km lub co 1-2 lata.
Na wyważanie kół należy udać się także wtedy, gdy pojawią się drgania lub inne objawy niewyważenia. Mogą pojawić się samoczynnie, w miarę ścierania opon lub po konkretnym zdarzeniu, np. najechaniu na nierówność lub kolizji. Delikatne bicie kół może się pojawić również po dłuższym postoju samochodu, jednak powinno zniknąć, gdy opony powrócą do swojego kształtu.
Drgań kierownicy i bicia kół nie należy bagatelizować. Niektóre wibracje spowodowane złym wyważeniem kół nasilają się dopiero przy wyższych prędkościach, na autostradach oraz drogach ekspresowych, dlatego zwróć uwagę nawet na najdrobniejsze odchyły od normy. Jakie są skutki niewyważenia kół?
W pierwszej chwili poczujesz oczywiście znaczne pogorszenie komfortu jazdy. Drżenie całego samochodu i mikroruchy kierownicy niepokoją i irytują, a dodatkowo odciągają uwagę od drogi. Znacznie niebezpieczniejszy jest natomiast wpływ drgań kół na zachowanie samochodu. Świadczą one o tym, że nacisk opon na nawierzchnie jest zmienny, a zatem przyczepność nie jest równomierna. Wibrujące koło może mieć skłonność do poślizgu, zwłaszcza w zakrętach.
Auto z niewyważonymi kołami często zachowuje się niestabilnie i ma tendencję do podsterowności lub nadsterowności. Może również zachować się nieprzewidywalnie podczas gwałtownego hamowania, gdy do gry wejdą systemy bezpieczeństwa.
Konsekwencją jazdy z niewyważonymi kołami jest także przyspieszone zużycie wielu podzespołów. Uszkodzeniu ulegną przede wszystkim opony, ale nie tylko. Ciągłe drgania mocno wpłyną na zużycie amortyzatorów, hamulców, piast czy łożysk, a także innych elementów zawieszenia. Po zauważeniu niepokojących objawów warto więc udać się na wyważenie kół – cena ewentualnych napraw jest dużo wyższa.
Zobacz również: Wymiana filtra kabinowego – jak często należy to robić?
Wyważanie kół wymaga dużej precyzji, więc nie da się tego zrobić na własną rękę. Potrzebna jest specjalistyczna maszyna, która wykryje bicie oraz wskaże miejsce nabicia ciężarków. Dynamiczne wyważanie kół polega na założeniu koła z napompowaną oponą na wyważarkę, która rozpędza je do prędkości ok. 16-25 km/h, a czujniki stwierdzają odchylenie masy od środka ciężkości, a także bicie koła na boki. Na tej podstawie maszyna wylicza, gdzie i po której stronie nakleić ciężarki. Czasem wulkanizator zmuszony jest do naklejenia ciężarków w kilku miejscach. Świadczy to najczęściej o skrzywieniu felgi lub nierównomiernym zużyciu opony.
Wyważarki dzielą obwód koła na kilkaset miejsc montażu, dlatego określenie dokładnego miejsca jest bardzo proste. W mniej skomplikowanych przypadkach wykonuje się wyważanie statyczne na pionowej maszynie z trzpieniem, która rejestruje jedynie położenie masy poza osią obrotu, ale nie wykrywa bicia bocznego. Skuteczność wyważania zależy nie tylko od maszyny, ale także doświadczenia wulkanizatora. Wystarczy nierówno założyć koło na maszynę lub zbyt lekko dokręcić nakrętkę zabezpieczającą, by wyważarka wskazała fałszywe wyniki.
Coraz popularniejszą usługą jest wyważanie kół na samochodzie. Nazwa może być jednak myląca, bowiem dynamiczne wyważanie kół zamontowanych w aucie wykonuje się na wstępnie wyważonych kołach. Stąd też precyzyjniej określa się to doważaniem, a nie wyważaniem. Cały proces polega na rozpędzeniu koła na podnośniku lub na rolkach, bez demontażu z pojazdu. Dzięki temu można zniwelować nie tylko bicie koła, ale i tarczy hamulcowej czy bębna. Doważanie kół na samochodzie pozwala wyeliminować problemy, które ujawniają się dopiero przy wysokich prędkościach, dlatego poleca się je kierowcom regularnie podróżującym drogami szybkiego ruchu.
Ile kosztuje wyważenie kół? Cena wyważenia kompletu felg stalowych mieści się w przedziale 40-60 zł. Nieco droższe bywa wyważenie felg aluminiowych, które kosztuje ok. 60-80 zł. Końcowy koszt może być jednak uzależniony od dodatkowych czynników, np. konieczności umycia kół lub centrowania felgi, a także oczywiście od rodzaju i rozmiaru felg. Koszt wyważania felg wliczony jest w cenę wymiany opon, dlatego nie musisz obawiać się doliczenia go do usługi.
Podczas wyboru serwisu wulkanizacyjnego warto kierować się nie tylko ceną, ale przede wszystkim jakością usług. Dobry serwis korzysta z precyzyjnych wyważarek stacjonarnych i dostawnych, które pozwalają wyważyć koła z dokładnością do kilku gramów. Od zaufanego wulkanizatora można oczekiwać, że nie uszkodzi felg aluminiowych i nie zastosuje ołowianych ciężarków nabijanych na rant. Duże znaczenie ma też to, by koła zostały dokręcone przy pomocy klucza dynamometrycznego. Jeśli wulkanizator dokręci je zbyt mocno kluczem pneumatycznym, możesz mieć problem z wymianą koła po złapaniu gumy.
Najlepsze serwisy wulkanizacyjne z Twojej okolicy znajdziesz na stronie Q Service Castrol. Sprawdź oceny oraz opinie użytkowników, a także porównaj cenniki usług. Dzięki temu dobierzesz miejsce, w którym kompleksowo zadbasz o ogumienie Twojego auta. Właściwe wyważenie i zamontowanie kół to podstawa bezpiecznej jazdy, od której może zależeć działanie systemów bezpieczeństwa, w tym ESP i ABS.
Eksperci Q Service Castrol to zespół doświadczonych fachowców: dziennikarzy motoryzacyjnych, inżynierów i mechaników. Razem opisują współczesną i sentymentalną motoryzację, odkrywają dla Was tajemnice techniki, budowy pojazdów, ich serwisowania i pielęgnacji.
Przygotowane przezEksperci Q Service Castrol
